De Amerikaanse vliegtuigfabrikant ontwikkelt de F-35 Lightning II, beter bekend als de JSF. Het Zweedse concern komt met de Gripen Next Generation, een vernieuwde variant van een vorig, ontoereikend toestel. Naar verluidt zal Saab tegelijk met voorstellen komen die gunstig uitpakken voor de werkgelegenheid in Nederland. Met de JSF is dat al het geval.Twee andere potentiële kandidaten, Dassault en een Europees consortium, weigerden de vragenlijst over hun Rafale en de Eurofighter in te vullen, waardoor die definitief lijken af te vallen. Tot verdriet van de PvdA, want die wil uit zo veel mogelijk toestellen kunnen kiezen.

Tegenover de tot dusver bijna 1 miljard euro die Nederland in het project investeerde, staat straks een lagere aanschafprijs van de JSF en profijt voor de Nederlandse industrie met afgeleide orders voor het geavanceerde jachttoestel. Uiteindelijk zal Nederland naar verwachting 5,7 miljard euro steken in 85 JSF- toestellen. Recent onderzoek van het adviesbureau PricewaterhouseCoopers gaf aan dat de deelname van Nederland aan de JSF-ontwikkeling de economie tot 2052 ongeveer 10 miljard euro zal opleveren.

Afgesproken is dat de industrie een deel van haar omzet over de JSF-orders zal terugstorten in de schatkist. Hierover is inmiddels een conflict gerezen tussen de bij de JSF betrokken industrie, verenigd in het Nifarp, en minister Van der Hoeven (Economische Zaken). De bewindsvrouw verlangt een afdracht van 10,3 procent, maar het Nifarp wil niets afdragen. Mogelijk volgt arbitrage.

De keuze voor de JSF lijkt al vele jaren duidelijk, maar ligt politiek toch zeer gevoelig. De linkse oppositie is en blijft tegen. In het najaar licht Defensie de Tweede Kamer in over de resultaten van het evaluatieonderzoek. Het kabinet neemt pas in 2010 een besluit en dan kan de Tweede Kamer zich erover buigen.

In de maandag uitgebrachte offerte biedt Saab naast de 85 vliegtuigen ook training, simulators, reserveonderdelen en ondersteuning, „binnen het door Defensie gestelde budget.” Saab begon in 1982 met de ontwikkeling van het model Gripen. De Gripen NG is het nieuwste type, dat een snelheid van mach 1,1 (1000-1250 km/uur) kan bereiken, en vanaf 2010 in gebruik kan worden genomen.

Lockheed Martintopman Tom Burbage stelt dat het Zweedse toestel alleen nog op de tekentafel bestaat. Bovendien is de Saab Gripen Next Generation volgens Burbage niet een toestel voor de komende generaties, maar vergelijkbaar met een gemoderniseerde versie van de F-16, die zijn bedrijf ook kan leveren.

Hij ontkent dat de afgelopen tijd de kosten voor het JSF-project zijn gestegen, zoals de Amerikaanse en de Nederlandse rekenkamers constateerden. Deze overschrijding is volgens hem inmiddels rechtgetrokken.