„Een novum”, noemden verscheidene woordvoerders de crisis. Terwijl steeds weer werd beklemtoond dat het college goed functioneert, leidt een vertrouwensbreuk tussen de coalitiepartijen waarschijnlijk tot de vervanging van een aantal gedeputeerden. VVD en PvdA, die het vertrouwen in het CDA woensdagavond opzegden, namen drie uur later reeds contact op met de ChristenUnie en GroenLinks over de vorming van een nieuw college.De fractieleiders Van den Burg (VVD) en Bos (PvdA) wezen op de toenemende irritatie over het optreden van het CDA, dat volgens hen gemaakte afspraken steeds weer ter discussie stelt. Klap op de vuurpijl was dat de christendemocraten tegen een motie van de coalitiepartners stemden. Via de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening wilden PvdA en VVD de gemeente Utrecht dwingen in de polder Rijnenburg veel meer huizen te bouwen dan de stad wil. Het CDA zag bestuursdwang niet zitten. „Daarnaast willen we, in het licht van ons rentmeesterschap, de noodzaak van woningbouw graag afwegen tegen de belangen van de natuur”, stelde de fractie. De motie haalde het toch, dankzij de steun van de CU en GroenLinks.

VVD’er Van den Burg noemde besluiteloosheid het kenmerk van het CDA in de afgelopen jaren. Hij wees erop dat de reeds 34 jaar durende samenwerking tussen de drie partijen tijdens de langdurige collegeonderhandelingen vorig jaar al op de proef werd gesteld. Niet zozeer verschillen van inzicht als wel „stijl, houding, het afspraken kunnen maken” was het punt waarop het volgens hem misliep. Volgens PvdA’er Bos is op tal van manieren geprobeerd het vertrouwen te vergroten, maar verbeterde de samenwerking niet. „Het vertrouwen is op als de samenwerking een slijtageslag wordt.”

CDA-fractieleider Doornenbal-van der Vlist hekelde het feit dat de beide coalitiepartners „geen signaal hebben afgegeven dat er een grens is bereikt.” Ze verweet VVD en PvdA onvolwassen gedrag en laakte het feit dat er zo snel besprekingen met andere partijen zijn gestart. Bos en Van den Burg stelden echter dat de oplopende irritatie kennelijk door iedereen behalve het CDA geconstateerd is.

Nugteren (GroenLinks) en Van Kranenburg (ChristenUnie) verklaarden zich buiten het conflict te willen houden, maar dat een coalitie van hun fracties met PvdA en VVD hun momenteel het stabielst lijkt.

D66 en SGP laakten het optreden van PvdA en VVD. „Ze voeren een drogreden aan en lijken doelbewust op een crisis te hebben aangestuurd”, stelde De Vries (D66). „Dit is een amateuristische coup, met stagnatie van het beleid als gevolg. Een smet op de geloofwaardigheid van de politiek.”

Bisschop (SGP) noemde het „een onverantwoorde manier van politiek bedrijven. Persoonlijke frustraties mogen niet tot zo’n ingrijpende maatregel leiden. Het verbreken van de samenwerking met het CDA is een buitenproportionele reactie. Als straks de helft van het college moet vertrekken, is dat ontijdig, ondoordacht en onverantwoord.”

CDA, SGP en Mooi Utrecht bepleitten een lijmpoging. Bisschop: „Drie sofa’s, de fractievoorzitters gaan erop liggen en een onafhankelijke mediator leidt het gesprek.” Hij vroeg zich af hoe GroenLinks wil gaan samenwerken met VVD-gedeputeerde Ekkers, tegen wie de fractie recent een motie van wantrouwen indiende.

Nadat Ekkers verklaarde dat de gedeputeerden bij de vorming van een nieuw college plaats zullen maken, trokken VVD en PvdA hun motie in waarin ze daarom vroegen. De Vries (D66) hekelde het feit dat er nu aan een nieuw college gesleuteld gaat worden zonder dat de Staten zich via een motie hebben kunnen uitspreken.

„De Staten zullen er de komende weken uit moeten komen. Ik wens hen toe dat het met gezond verstand mag gebeuren”, rondde commissaris der Koningin Robbertsen de woordenwisseling af.