Dat blijkt uit het vertrouwelijke ”Masterplan Detentiecapaciteit Gevangeniswezen 2012” van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).Een woordvoerder van het ministerie van Justitie benadrukt dat het om een concept gaat, waaraan nog geen conclusies kunnen worden verbonden. Volgens hem moet uit het conceptrapport volgend jaar april een plan van aanpak komen.

Tot voor kort dacht DJI dat er over vier jaar ongeveer 19.000 cellen nodig zouden zijn. Dat aantal is naar beneden bijgesteld tot ruim 14.000. Er zijn minder cellen nodig omdat steeds meer misdadigers een taakstraf krijgen in plaats van celstraf. Sinds 2002 is het aantal taakstraffen met de helft gestegen en het aantal celstraffen van een week of korter met de helft gedaald. Uit het jaarverslag over 2007 van het openbaar ministerie blijkt dat het aantal celstraffen vorig jaar met 5,4 procent is gedaald ten opzichte van 2006.

De daling van het aantal gedetineerden is opmerkelijk. Tussen 1975 en 2005 steeg het aantal gevangenen steeds. Na 2005 is het hun aantal met 20 procent afgenomen. Staatssecretaris Albayrak van Justitie verwacht de komende jaren een verdere daling.

Justitie heeft de afgelopen jaren al vier gevangenissen gesloten: De Blokhuispoort in Leeuwarden, het huis van bewaring in Groningen, de Leuvense Poort in ’s-Hertogenbosch en Lunette in Zutphen. Een viertal andere gevangenissen moest inkrimpen: Veenhuizen, Maastricht, Rotterdam en Tilburg.

Hoogstwaarschijnlijk zullen vooral gevangenissen buiten de Randstad worden getroffen door de vermindering van het aantal cellen. Albayrak wil kortgestrafte criminelen zo veel mogelijk in hun eigen regio opsluiten.

Vakbondsbestuurder J. W. Dieten van AbvaKabo FNV stelt dat het beleid om meer mensen in een cel op te sluiten, gewoon doorgaat, ondanks het cellenoverschot. CDA-Kamerlid Jager staat daar achter, maar SP-Kamerlid De Wit wil stoppen met het opsluiten van meer mensen in een cel. Hij wil ook de stijging van het aantal taakstraffen bekijken.

De laatste decennia was regelmatig sprake van een cellentekort. In 1994 moesten 5000 veroordeelden naar huis worden gestuurd, omdat er geen ruimte was om hen op te sluiten. Korte tijd daarop leek dat probleem uit de wereld en besloot Justitie het aantal cellen te verminderen. In 2002 bleek er toch weer een tekort. Onder meer bolletjesslikkers konden daardoor ongestraft heengaan. De Tweede Kamer besloot daarop om meer mensen in een cel op te sluiten.