In de oorlog stak je twee vingers van één hand omhoog. Dat was het victorieteken. Maar in 1958 kwam ook de andere hand eraan te pas voor veel Zeeuws-Vlamingen. Twee keer een V, ofwel: vrije veren.De oorlogsretoriek was niet uit de lucht gegrepen: voor veel inwoners van Zeeuws-Vlaanderen was een gratis overtocht over de Westerschelde, naar Walcheren en Zuid-Beveland, een kwestie van bittere strijd.

Deze maand precies vijftig jaar geleden, op 13 juni 1958, kwam het ongenoegen van veel Zeeuws-Vlamingen tot een climax. In een 5 kilometer lange optocht van auto’s toerden ze naar Den Haag - via België natuurlijk, om de gewraakte pont te kunnen omzeilen.

Barricaden
Een halve eeuw later is de discussie over vrije veren verplaatst naar de Westerscheldetunnel, waarvoor iedereen hetzelfde tarief betaalt. Op de barricaden dus.

Het actiecomité Tunneltolvrij staat vooraan in het protest. Vandaag zaten de leden op de tribune bij de Statenvergadering in Middelburg, toen deze het besluit nam de Westerscheldetunnel over te kopen van het Rijk. Inzet van het comité: een tolvrije tunnel, „of op z’n minst korting voor Zeeuws-Vlamingen”, zegt mede-initiatiefnemer Van Limpt, tevens voorzitter van de SP in Terneuzen.

Met zijn comité laat Van Limpt zich graag inspireren door de gebeurtenissen van vijftig jaar geleden. Onbetwiste leider van de colonne naar Den Haag was toen Honoré Colsen uit Sluiskil, een 72-jarige veehandelaar wiens reputatie later uitgroeide tot bijna mythische proporties. Zijn eenvoud, onvervalst Zeeuws-Vlaamse afkomst en direct optreden maakten hem tot een natuurlijke aanvoerder van de ongeveer 1500 woedende Zeeuws-Vlamingen. Samen met onder anderen Piet Stevens uit Sint-Jansteen probeerden ze de regering van het onrecht te overtuigen.

De audiëntie bij minister Algera had echter niet het gewenste resultaat, herinnert zoon Eddy Stevens (59) zich vijftig jaar later. De Terneuzenaar -die als tienjarige met een door zijn vader gemaakt protestbord in zijn handen meeliep- weet nog hoe de delegatie zonder tastbare resultaten weer buiten kwam. „En dat terwijl door de koningin min of meer de belofte was gedaan dat we vrije veren zouden krijgen, omdat Zeeuws-Vlaanderen een belangrijke rol speelde in de bevrijding van de rest van Nederland.”

Psychologisch effect
Wat vijftig jaar later algemeen wél als resultaat van de tocht gezien wordt, is het psychologische effect op de Zeeuws-Vlamingen. Voor het eerst lieten ze massaal van zich horen in de hofstad. „Dat krijgen we nooit meer zo voor elkaar als toen”, denkt Stevens. „Nu zijn er wel meer Zeeuws-Vlamingen, maar er is ook veel import. Het echte Zeeuws-Vlaamse gevoel is verwaterd.”

Bovendien kwam er de korting voor inwoners van Zeeuws-Vlaanderen, een korting die heeft bestaan totdat de veren in 2003 werden opgeheven. Een dergelijke korting voor Zeeuws-Vlamingen moet er ook voor de rit door de tunnel kunnen, vindt SP’er Van Limpt. „Infrastructuur is de verantwoordelijkheid van de overheid, niet die van de belastingbetaler. Stel je voor dat ze tol zouden gaan heffen bij de Coentunnel, dan lag alles plat.”

Maar voor een gratis tunnel is lang niet zo veel geestdrift als destijds, merkt de actievoerder. Niemand heeft het over een stormloop op Den Haag, om van aansluiting met België nog maar te zwijgen. „Tja, een Zeeuw is nu eenmaal vrij flegmatiek. Hij moet echt wakker geschud worden en komt pas in actie als het water tot aan z’n lippen staat.”

Kortingssysteem
Desondanks is Van Limpt met zijn actiecomité niet van plan te rusten voordat er resultaten zijn geboekt. Luistert de politiek niet, dan komen er gegarandeerd acties, zegt de SP’er. „We proberen de gebruiker van de tunnel daarbij zo veel mogelijk te ontzien, maar op een gegeven moment zullen we ook voor de doelgroep overlast veroorzaken. Dat kan niet anders.”

Of het aan de dreigementen ligt is de vraag, maar feit is dat sommige politici intussen pleiten voor een kortingssysteem voor mensen die vaak door de tunnel rijden. Maar gratis? Nee, dat is zelfs Colsen destijds met z’n veren niet gelukt. Daarvoor moet nog heel wat water door de Schelde stromen.