Rusland is in de war. Terwijl de autoriteiten en de media de bevolking voorhielden dat de oorlog in Tsjetsjenië was afgelopen, blijkt die opeens te worden voortgezet in de Russische hoofdstad zelf. „Wij zijn niet naar Moskou gekomen om te overleven, maar om te sterven”, aldus een van de Tsjetsjeense gijzelnemers.

Zij hebben de Russische autoriteiten een onmogelijke eis gesteld: terugtrekking van alle Russische troepen uit Tsjetsjenië binnen zeven dagen. Zo niet, dan blazen ze het theater inclusief de overgebleven gegijzelden op. Eerdere Tsjetsjeense acties hebben laten zien dat ze inderdaad bereid zijn om te sterven.

Het is voor het eerst dat een deel van de Tsjetsjeense gijzelnemers uit vrouwen bestaat. Het gaat om oorlogsweduwen die met hun actie de dood van hun echtgenoten en kinderen willen wreken. De oorlog in Tsjetsjenië heeft de afgelopen jaren aan meer dan 10.000 Tsjetsjenen het leven gekost, onder wie een groot aantal burgers.

Dit betreft de Tweede Tsjetsjeense Oorlog, die begon in het najaar van 1999. De directe aanleiding vormde een serie aanslagen op woonflats die een paar honderd burgers het leven kostten. Het Kremlin schreef deze toe aan Tsjetsjenen, maar dat is nooit bewezen.

Vladimir Poetin, toen nog premier, kondigde een grootschalige antiterroristische actie af die voor eens en voor altijd de orde moest herstellen in de afvallige republiek. Tsjetsjenen stelde hij gelijk aan terroristen die vernietigd moesten worden, „tot in het toilet toe.”

Feitelijk gaf Poetin hiermee het Russische leger een vrijbrief om in Tsjetsjenië op grote schaal geweld te gebruiken. Inmiddels hebben de militairen het grootste deel van de republiek onder controle. Ook is er een Russische marionettenregering geïnstalleerd met pro-Moskou-Tsjetsjenen. Maar de oorlog gaat door en vrijwel dagelijks vallen er aan beide zijden doden en gewonden.

Deze oorlog krijgt in de Russische media nauwelijks aandacht. Het Kremlin heeft hem officieel als beëindigd verklaard. Poetin zou de orde in Tsjetsjenië definitief hebben hersteld en daarmee zijn belangrijkste verkiezingsbelofte hebben vervuld.

Maar de weinige objectieve berichten die de pers bereiken, schetsen een heel ander beeld. Het Tsjetsjeense verzet is taai en het Russische leger gaat zich op grote schaal te buiten aan wreedheden jegens de burgerbevolking.

Terwijl het Westen aanvankelijk grote kritiek had op Poetins optreden in Tsjetsjenië, verstomde deze na de terroristische aanslagen in de VS. Het gelukte de Russische president het Westen ervan te overtuigen dat Tsjetsjeense rebellen nauw samenwerkten met Bin Ladens al-Qaida.

Onder het mom van een „gemeenschappelijk front tegen het terrorisme” gaf het Westen Poetin feitelijk de vrije hand in Tsjetsjenië. Toch zijn de banden met al-Qaida nooit bewezen. Bovendien woedt de Tsjetsjeense strijd tegen de Russen al sinds begin 19e eeuw, toen de Russen het gebied veroverden.

Aan het begin van de Tweede Tsjetsjeense Oorlog drie jaar geleden steunde bijna de gehele Russische bevolking nog Poetins harde aanpak, die elke onderhandeling met de „terroristen” uitsluit. Inmiddels is dit gedaald tot een minderheid. Afgaande op de emoties en reacties de afgelopen dagen op de gijzeling lijkt de Russische bevolking nog meer tot een compromis bereid te zijn.

„De manier waarop de Tsjetsjenen nu de aandacht vragen is natuurlijk afschuwelijk”, meent de Russische huisvrouw Ira. „Maar ik kan me heel goed voorstellen dat die weduwen tot een dergelijke wanhoopsdaad in staat zijn.” De gepensioneerde Igor is het daar helemaal mee eens. „Het Kremlin moet zo snel mogelijk die oorlog daar stoppen. Tienduizenden kinderen zijn er inmiddels wezen geworden.” De econome Lidija vindt ook dat er direct onderhandeling moeten plaatsvinden. „Zo kan het niet verder.”

Familieleden ter plekke denken maar aan één ding: als het leger maar niet weer grijpt naar het middel van de bestorming, net als in 1995 en in 1996 tijdens de gijzelingsacties in de Zuid-Russische plaatsen Boedjonnovsk en Kizljar. Daarbij kwamen honderden gegijzelden om het leven.

Er is ook veel kritiek op de autoriteiten. „We zijn hier al meer dan een halve dag, en er is nog niemand van het Kremlin naar ons toegekomen”, aldus Jekaterina, wier kind zich in het theater bevindt. Politici hebben vooral kritiek op de politie en de veiligheidsdienst. „Hoe kon dit gebeuren?” vraagt Doema-lid Gennadi Rajkov zich af. „Onze geheime dienst werkt wel heel slecht.”