De vaartocht van het Muiderslot naar het eiland gaat ietsjes onstuimiger dan in de zomermaanden. Af en toe slaat er een golfje over het dek van het vaartuig. Slechts drie passagiers gaan er mee. Heel wat minder dan op een dag wat later in het seizoen, wanneer het bootje veel voller zit.Al snel komt Pampus in zicht. Het verschil met de situatie van voor de herstelwerkzaamheden is goed te zien. Op het dak zijn vier nieuwe geschutskoepels aangebracht. Twee grote en twee kleine. Op het eiland blijkt dat grote delen nog een ruïne zijn. Dat zal ook zo blijven. Het fort wordt de komende jaren opgeknapt, maar wordt niet in de oorspronkelijke staat teruggebracht.

Fort Pampus werd aan het einde van de negentiende eeuw gebouwd voor de verdediging van Amsterdam. Het moest vijanden tegenhouden die via de Zuiderzee zouden naderen. Er doet een verhaal de ronde dat er onder water een gang van Muiden naar Pampus werd gemaakt. Maar dat is een fabel. De vijand zou uiteindelijk nooit komen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zaten er nog wel soldaten op Pampus. Maar toen de Afsluitdijk in 1932 de Zuiderzee veranderde in IJsselmeer, werd het fort overbodig.

Gids Dolf Marschall wijst op de bouwstijl van het fort. Voor een deel is het gemetseld, terwijl het voor een ander deel uit beton bestaat. „Het fort is gebouwd in de tijd dat brisantgranaten werden uitgevonden. Daar was metselwerk niet tegen bestand. Pampus is het eerste fort in Nederland waarin beton werd gebruikt.”

Behalve dat de soldaten op het eiland in een relatief saaie omgeving zaten, moesten ze ook nog eens wonen met weinig comfort. De dikke muren doen kil aan. Die muren waren echter wel nodig om stand te houden bij een eventuele aanval. Het fort had zelf ook enkele zware wapens. De grootste kanonnen konden 360 graden worden gedraaid en hadden een bereik van 8 kilometer. De kanonnen namen zo veel ruimte in beslag dat er drie verdiepingen in de bovenkant van het fort voor nodig waren. Marschall: „Als er met de kanonnen werd geoefend, gaf dat een enorme terugslag. Na elke oefening moesten de scheuren in het fort worden hersteld.”

Toch wil dat niet zeggen dat het fort slecht was gebouwd. „Er zitten 4000 houten palen onder en het is nog nergens verzakt.” Wel is aan het beton te zien dat de tand des tijds zijn werk heeft gedaan. Het ziet er bepaald niet meer als nieuw uit.

Wel nieuw zijn de nagemaakte geschutskoepels. In de Tweede Wereldoorlog werden de koepels door de Duitsers vernietigd. Ze zijn niet helemaal in oude staat teruggebracht. Wel is het fort door de nieuwe overkoepeling nu aan de bovenkant waterdicht.

De komende jaren zal het fort verder worden opgeknapt. „Daar beginnen we mogelijk eind dit jaar nog mee”, zegt Kris van de Voorde (31). Samen met de 33-jarige Maartje Terwindt woont hij sinds 1 maart op het eiland. „Bij het werk zullen we er wel op letten dat het fort de sfeer blijft ademen die het nu heeft.”

Kris denkt dat hij niet net zo lang op Pampus blijft wonen als de vorige fortwachters. Die vertrokken kort geleden na een verblijf van elf jaar. „Maar we willen hier wel een aantal jaren blijven. Je hebt geruime tijd nodig om te leren hoe het op het eiland allemaal in zijn werk gaat.” Kris doelt onder andere op de techniek. „De aggregaat kan bijvoorbeeld uitvallen. Het eiland zit vol met pompen en machines. Die moeten allemaal wel blijven werken.”