Voorzitter mr. A. G. Castermans staat vierkant achter het standpunt van de commissie: gemeenten moeten erop toezien dat trouwambtenaren geen onderscheid meer maken tussen homoparen en heterostellen bij het sluiten van een huwelijk.Zo’n forse koerswijziging was nu niet nodig.

„Wij hebben niet zelf het moment uitgezocht. We kregen een verzoek van iemand uit Langedijk met de vraag of hij vanwege zijn gewetensbezwaren terecht was uitgesloten van de sollicitatieprocedure. Bovendien hing de principiële discussie over de vraag of de overheid mag discrimineren al een tijdje in de lucht.”

In 2002 bood de commissie gewetensbezwaarde trouwambtenaren wel de ruimte. Die lijn kon u voortzetten.

„Ik voel me altijd aangesproken door de gedachte om mensen zo lang mogelijk binnenboord te houden. Dat heeft echter een grens. We hebben nu scherp onderzocht hoe het zit met de verantwoordelijkheid van de overheid ten opzichte van de burgers. Daaruit kan niet anders naar voren komen dan dat ambtenaren in de uitoefening van hun functie niet mogen discrimineren.”

U stelde eerder dat de aanwezigheid van meerdere trouwambtenaren in een gemeente én het geringe aantal homohuwelijken reden was voor gemeenten om praktische oplossingen te zoeken.

„Dat klopt. Het homohuwelijk was toen net geïntroduceerd, dus was het noodzakelijk om vooral te waarborgen dat homo’s overal konden trouwen. We hebben toen gekozen voor een pragmatische benadering. Nu we een aantal jaren verder zijn, is het goed om een principiële lijn te hanteren.”

Dat klinkt tamelijk willekeurig.

„De gemeente Langedijk gaf terecht aan bang te zijn voor een precedent als ze moet toestaan dat ambtenaren van de burgerlijke stand homostellen niet hoeven te trouwen. Wat moet je straks doen met andere al of niet godsdienstig geïnspireerde discriminerende opvattingen? Het kan niet zo zijn dat een gemeente ruimte moet scheppen voor iemand om te discrimineren.”

Gemeenten kunnen zelf bepalen welke ruimte ze gewetensbezwaarde trouwambtenaren gunnen.

„Het is merkwaardig en af te keuren als een gemeente uitstraalt dat het normaal is dat ambtenaren mogen discrimineren doordat ze toestaat dat trouwambtenaren geen homoparen willen trouwen. In België wilden bruidsparen geen zwarte trouwambtenaar. Dergelijke situaties moeten we voorkomen.”

Gewetensbezwaren kunnen niet zomaar van tafel worden geveegd.

„Iedere werkgever heeft rekening te houden met de vrijheid van godsdienst. Dit betekent bijvoorbeeld dat sollicitanten niet op voorhand mogen worden uitgesloten als ze weigeren op zondag te werken. Medisch personeel mag ook weigeren mee te werken aan euthanasie of abortus. Daarbij worden anderen echter niet benadeeld. Dat ligt bij het uitsluiten van homoparen anders.”

Wat kan een gemeente doen om wél ruimte te blijven bieden aan gewetensbezwaarde trouwambtenaren?

„Ambtenaren van de burgerlijke stand met gewetensbezwaren kunnen al hun andere taken gewoon blijven doen, maar de gemeente moet er alleen voor zorgen dat ze geen huwelijken meer voltrekken. Daarin zijn we maximaal tegemoetgekomen aan mensen met gewetensbezwaren. Buitengewone trouwambtenaren hebben geen andere taken en moeten dus kiezen voor alles of niets. Deze zijn echter in de regel voor hun broodwinning niet aangewezen op het sluiten van huwelijken, dus ook voor hen zal de schade beperkt zijn.”

U sluit een groep mensen uit van het voltrekken van huwelijken.

„Het sluiten van huwelijken is een eretaak, maar wel een taak die wordt verricht als overheidsdienaar. Van de overheid mogen we verwachten dat ze het goede voorbeeld geeft en dus niet discrimineert op welke grond dan ook. Er is alleen niets mis als een gewetensbezwaarde wordt benoemd voor een eenmalige huwelijksvoltrekking.”