Het kabinet komt dinsdagavond opnieuw bijeen. De VVD-bewindslieden in het kabinet willen een veel hardere opstelling van Nederland. De CDA-bewindslieden zijn daar niet voor en willen het plan van de Europese Commissie in grote lijnen steunen. Dat behelst het in december besluiten tot toetreding in 2004 van tien nieuwe landen. De LPF-bewindslieden neigen tot het VVD-standpunt.

De conceptbrief die vrijdag in het kabinet werd besproken, was ondertekend door CDA-minister van Buitenlandse Zaken De Hoop Scheffer en zijn VVD-staatssecretaris van Europese Zaken, Nicolaï. De brief zal volgens bronnen rond het kabinet worden aangescherpt.

Nicolaï tekende de conceptbrief donderdagavond met grote tegenzin en onder druk van zijn baas, minister De Hoop Scheffer. Maar gisteren in het kabinet kreeg Nicolaï steun van onder meer de VVD’ers Hoogervorst (Financiën) en VVD-vice-premier Remkes. Toen het kabinet er niet uit kwam, werd besloten dinsdagavond verder te vergaderen.

Volgens ingewijden was het debat gisteren „inhoudelijk, lang en diepgaand.” „Er zijn meningsverschillen, maar men stond niet met bebloede koppen tegenover elkaar. Grote woorden zijn er niet gevallen.”

De VVD-fractie in de Tweede Kamer liet eerder deze week al grote bezwaren horen over de rapporten van de Europese Commissie. De VVD wil niet dat onder druk van het ’big-bang-scenario’ landen toetreden die nog niet klaar zijn voor de EU. De liberalen denken daarbij vooral aan Polen, Letland en Slowakije.

Vanuit de VVD klinken geluiden dat de CDA-bewindslieden ineens veel minder streng zijn over de toetreding dan toen het CDA nog in de oppositie tegen paars II zat. Toen pleitte het CDA nog voor differentiatie, het beoordelen van landen op hun eigen merites. Als minister De Hoop Scheffer daar nu van afstapt, is dat een probleem dat het CDA moet oplossen, zegt een VVD-kamerlid.

Er is premier Balkenende veel aan gelegen om Nederland toch te laten instemmen met het voorstel van de Europese Commissie. Net als andere CDA’ers vreest hij dat Nederland internationaal geïsoleerd raakt als de VVD-lijn het formele beleid wordt. Op de eurotop van 24 en 25 oktober in Brussel moet Balkenende samen met minister De Hoop Scheffer het Nederlandse standpunt weergeven. Op 23 oktober vergadert het kabinet erover met de Kamer.