Liever een raket in de tuin dan een Rus in de keuken. Dat gezegde ging tijdens de oorlog niet voor Oudemirdummers op. De Friezen moeten niet geweten hebben wat hen overkwam, die eerste keer toen er een V2 opsteeg vanuit hun achtertuin: het ”Rysterbosk”. Horen en zien verging je, zo beschrijft kenner Wim Stienstra (46) uit Balk de start van zo’n vliegende bom. Hij heeft veel ooggetuigen opgezocht die de lanceringen hebben gezien. „Het is niet voor te stellen welke indruk dat op de mensen in Gaasterland heeft gemaakt. De mensen waren gewend aan de stilte van het platteland, en dan stijgt opeens in een wolk van rook en vuur een V2 loodrecht uit het bos omhoog. Men wist niet eens wat een raket was.”Het gebulder van de motor was kilometers ver te horen, weet Stienstra. „Sommigen zeiden me letterlijk dat ze dachten dat het einde der tijden was aangebroken.”

In feite kreeg de oplettende Fries in die dagen een primeur te zien. De V2 was het hypermoderne wapen dat nazi-Duitsland inzette als vergelding tegen de bombardementen van de geallieerden. Dat uitgerekend een klein bos in Gaasterland voor de lanceringen werd uitgekozen, leek een raadsel. Maar onlogisch was het niet, zegt Stienstra. „De 444ste Fernraketenbatterie was net weggegaan uit Walcheren, omdat hen daar de grond te heet onder de voeten werd. Bos is een perfecte dekmantel voor de mobiele lanceerinrichting van de V2. En bos is er nu eenmaal niet zo veel in Friesland.”

Doel van de V2 was om dood en verderf te zaaien in de Britse hoofdstad Londen, die eerder al was bestookt door de V1-raket. Was dat nog een soort onbemand straalvliegtuig dat door andere vliegtuigen neer te halen was, de V2 bleek ongrijpbaar en verwoestend. Stienstra: „Je hoorde hem niet aankomen, omdat hij drie keer sneller vloog dan het geluid, en vanuit de stratosfeer kwam hij geluidloos naar beneden vallen. Wanneer hij op een plat stuk grond insloeg, kreeg je een krater van 6 meter diep en 11 meter doorsnee. Als dat op een gebouw kwam was het effect zeer desastreus.”

Gelukkig gebeurde dat laatste niet zo heel gericht. De V2’s uit Friesland konden Londen sowieso niet halen, aldus Stienstra. „Daarom mikte de Duitsers op steden dichterbij, zoals Norwich, Norfolk of Suffolk.” Omdat alleen de Friese raketten zich dat gebied richtten, kon achteraf vrij exact worden gemeten welke schade ze vijf minuten na hun lancering in Engeland opleverden. Niet veel, is Stienstra’s conclusie. In een staatje heeft hij alle waarnemingen vanuit Engeland gecombineerd met de dagboekjes die enkele Friezen van de lanceringen bijhielden. Zo verwoestte de V2 van maandag 9 oktober om 10.45 uur slechts een Engels weiland. „Twee stierkalveren gedood”, meldt de lijst. Een aantal V2’s eindigde in zee.

Voor de Duitsers was het vooral gissen naar de schade. Engeland hield die angstvallig geheim, ook voor de eigen inwoners, vertelt Stienstra. „Een destructief nieuw wapen waar niets tegen te doen was, dat is niet goed voor de moraal.”

Als de V2 het doel haalde waarvoor hij bedoeld was, een dichtbevolkte woonwijk, dan bleek hij zeer effectief. De ruim 3000 in de oorlog afgevuurde V2’s -waarvan een minderheid doel trof- hebben toch meer dan 7100 doden en 13.000 gewonden opgeleverd, voor het merendeel in België. De schade in Engeland viel namelijk zo tegen dat de besturing van de V2’s later op Antwerpen werd gericht, dat in geallieerde handen was. Een V2 verwoestte daar onder andere een bioscoop, waarbij 561 doden vielen.

In het Rijsterbos ging het ook wel eens mis tijdens de gevaarlijke lancering. Het 13 meter hoge gevaarte was, behalve met 1000 kilo springstof, gevuld met 8000 liter raketbrandstof. In totaal gebeurde het drie keer dat een V2 haperde bij de start en als een boemerang op het bos terugkeerde. Als reden wijzen veel historici sabotage aan. Stienstra: „De raketten werden door dwangarbeiders gemaakt onder mensonterende omstandigheden. Die probeerden daarbij het nodige te saboteren.”

De plek van een van de inslagen is in Friesland nog goed te zien. Bij de gebeurtenis werd ook het zogeheten vredestempeltje verwoest, een gebouwtje uit Napoleons tijd, dat na de oorlog opnieuw is opgericht. Verder prijkt er een serie witte paaltjes in het bos, voor de V2-wandelroute die woensdag officieel in Oudemirdum is ingesteld door de lokale VVV.

Waarom een wandeling wijden aan zoiets verwoestends als de V2? „Die vraag kreeg ik onlangs van een collega”, zegt Stienstra. „En ik had er nog nooit over nagedacht. Toch denk ik niet dat het verkeerd is. Tenslotte zijn de mensen bijna verdwenen die er nog over kunnen vertellen.”

Stienstra: „Raketten in Oudemirdum, dat is eigenlijk zo’n onwezenlijk idee. Het is geen leuk stuk geschiedenis, maar het mag niet verdwijnen.”