„Ik heb nu zes van deze patiënten. De jongste twee zijn acht en tien jaar oud. De patiënten werden door huisartsen verwezen met vage klachten zoals moeheid, niet goed meekunnen en problemen thuis. Uit onderzoek bleek vervolgens dat ze suikerziekte hadden in combinatie met ernstig overgewicht.” Dat zegt een van de betrokken kinderartsen, dr. H. J. Aanstoot, werkzaam in het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan de IJssel en voorzitter van de Nederlandse Diabetes Federatie. Sinds drie jaar ziet Aanstoot kinderen en jongeren met diabetes type 2 in zijn praktijk.

De kinderarts spreekt van „een angstige ontwikkeling”, temeer daar er nog een grote golf kinderen met overgewicht in aantocht is. „Die zijn nu tussen de drie en de zes jaar oud. Hun gewicht neemt sneller toe dan bij tieners. Op het ontstaan van suikerziekte kun je wachten.”

Het verband tussen overgewicht en diabetes type 2 is ingewikkeld en nog niet alles is erover bekend. Als mensen zwaarder worden, moet het lichaam steeds meer insuline produceren om het bloedsuikergehalte constant te houden. Een hogere concentratie insuline in het bloed geeft echter ook een gevoel van trek, waardoor mensen meer gaan eten. De stofwisseling verandert en zo ontstaat een opwaartse spiraal met een steeds hogere insulineaanmaak en nog meer eetlust. Dat proces gaat door totdat de insulineproducerende cellen in de alvleesklier het niet meer aankunnen. Op dat moment ontstaat diabetes type 2 bij mensen die daarvoor aanleg hebben.

Het is volgens Aanstoot een ernstige aandoening, die na gemiddeld twintig jaar leidt tot complicaties in de vorm van hart- en vaatziekten. „Mijn Amerikaanse collega’s hebben al te maken met twintigers en dertigers die hun eerste hartinfarct achter de rug hebben.”

De behandeling van kinderen en jongeren met overgewicht is volgens Aanstoot niet eenvoudig. „De weg terug is heel moeilijk. De thermostaatjes staan inmiddels verkeerd afgesteld. Met een streng dieet en meer beweging kunnen we meestal een gewichtsdaling realiseren van zo’n 5 tot 10 procent. Maar zodra deze kinderen minder bewegen of weer aankomen, hebben ze weer te hoge bloedsuikers.”

Onder artsen en voedingswetenschappers is grote zorg ontstaan over de hoge energie-inname en het gebrek aan beweging bij jongeren. Ze eten minder groente en fruit, maar wel veel vette en zoete snacks en zitten dagelijks uren voor de tv en de computer. Op tal van scholen staan zich frisdrank- en snackautomaten, waarvoor leerlingen in de rij staan. Er zijn scholen waar nog slechts 60 procent van de jongeren een broodtrommel meeneemt.