Dat zei prof. dr. J. J. Graafland, hoogleraar economie, onderneming en ethiek aan de Universiteit van Tilburg, donderdag in zijn lezing tijdens het seminar ”Investeren in vertrouwen; christen-zijn en leidinggeven”, georganiseerd door vakorganisatie RMU en Driestar educatief. Hij plaatste tegenover de kenmerken van de huidige cultuur in werkrelaties de christelijke deugden, die kansen bieden om te werken aan een basis voor vertrouwen binnen een organisatie.Nederigheid is een deugd in de christelijke ethiek, maar wordt in de klassieke opvatting als een ondeugd gezien. „Nederigheid riekt naar een slavenmentaliteit en staat in contrast met de deugd van fierheid bij de Griekse filosoof Aristoteles. Christelijke nederigheid van een leider vertaalt zich in het vermogen om goed te luisteren naar anderen om zo de eigen verborgen vooroordelen te ontdekken en zijn mening aan te passen. Nederigheid is een vorm van respect voor de ander. Een leider die goed luistert, neemt de ander serieus en bouwt zo vertrouwen op.”

Deugdenethiek
Nederigheid is één van de vier deugden die Graafland noemde, naast betrouwbaarheid, liefde en geloof. „De deugdenethiek zegt dat belangstelling voor de ander van binnenuit moet komen. Een leidinggevende moet niet alleen investeren in eigen mensen om daarmee de winstgevendheid van het bedrijf op het oog te hebben”, aldus de hoogleraar. „De belangstelling voor de medewerker die de leidinggevende van binnenuit laat zien, is de echte basis van vertrouwen.”

W. A. Schalk, financieel directeur van de TNT Express Benelux, gaf nederigheid als een van de tips om aan leiderschap te werken. „Een leider moet denken in termen van wij en niet in termen van ik.” Volgens Schalk is vertrouwen voorwaarde om leider te kunnen zijn. „Dat klinkt simpel, maar is lastiger dan u denkt. Vertrouwen heb je niet zomaar; je moet het verdienen.”

Eerlijkheid en authenticiteit zijn het fundament van vertrouwen, aldus Schalk. „Wees jezelf, wees transparant en doe wat je zegt. Ook het stellen van heldere doelen is cruciaal bij het krijgen van vertrouwen. Die doelstellingen moeten niet alleen in de directiekamer worden vastgesteld, maar ook communicatie richting de werkvloer is belangrijk.”

Liefde
De meest centrale, christelijke deugd is de liefde, zei Graafland. „Bij Aristoteles is een relatie gebaseerd op wederkerigheid. Het christelijk geloof ziet dit anders. Met de liefde zijn andere typisch christelijke deugden als vergevingsgezindheid, zachtmoedigheid en barmhartigheid verbonden.”

Voor een christen houdt leiderschap het dienen van de ander in. Graafland: „Een christelijk leider is erop gericht om de medewerkers te laten ontplooien en een sfeer te creëren waarin ze hun kwaliteiten optimaal kunnen ontwikkelen.” Liefde is echter niet onbegrensd. „Rechtvaardigheid trekt de grens. Als je moet samenwerken met iemand die de inzet van anderen gebruikt voor zijn eigen doeleinden zonder daar iets tegenover te stellen, zul je op den duur proberen de samenwerking te verbreken, omdat dat niet strookt met je rechtvaardigheidsgevoel.”

Geloof is de deugd die staat tegenover de ondeugd wantrouwen. „Een leider moet erin geloven dat de medewerkers het goed bedoelen. Je moet niet alles onder controle willen hebben; dan verlies je die juist. Medewerkers gaan alleen door het vuur voor een leider die vertrouwen aan hen geeft.”