Het is 1761. Ene F. D’Arles de Liniere maakt zich zorgen over de steeds dichtslibbende binnenwateren van Holland. De welvaart van het land is voor een belangrijk deel afhankelijk van het transport van handelsgoederen over water. Maar het met de hand leegbaggeren van het vaarwater kost veel geld. Daarom worden er vanaf de zeventiende eeuw baggermachines ingezet, de ene nog inventiever dan de andere.D’Arles de Liniere vraagt in 1761 bij de Staten van Holland octrooi aan voor een door hem gemaakt ontwerp van een baggerschip. Hij voegt er een prachtige kleurentekening aan toe. Door de schaatsbewegingen van een rij mannen halen schepraderen modder van de bodem en storten die vervolgens in klaarliggende schuitjes. De Staten van Holland zien wel wat in het schip en verlenen met hun mooie rode lakzegel het octrooi voor het schip. Het is maar de vraag of het ontwerp echt is uitgevoerd.

Het octrooi en bijbehorende kleurentekening belanden in het archief van de Staten van Holland en West-Friesland, dat jaren later overgaat in het Nationaal Archief. Daar wordt het in 2006 gescand en digitaal opgeslagen. Een jaar eerder is het Provinciaal Historisch Centrum van het Erfgoedhuis Zuid-Holland begonnen met de bouw van een website die deze digitale informatie voor een breed publiek beschikbaar stelt.

Commissaris van de Koningin J. Franssen van Zuid-Holland heeft de website vandaag opengesteld voor het publiek, zodat iedereen de kleurentekening kan bekijken, vergroten en zelfs printen.

De website grossiert in mooie gescande pagina’s. Zo is er een proefdruk te zien van de eerste bladzijde van het Mattheüsevangelie van de Statenvertaling. Tussen 1626 en 1635 werkte een commissie in Leiden aan het vertalen van de Bijbel uit het Hebreeuws, Grieks en Aramees. Voordat de definitieve versie van de Statenbijbel uitkwam, werden er proefdrukken gemaakt. Op de gescande pagina is te zien dat de vertalers daarop nog tal van correcties hebben aangegeven. Het handschrift is voor een leek onleesbaar, maar een kenner kan met de uitvergroting redelijk uit de voeten.

Ook de jonge geschiedenis is op de website vertegenwoordigd. Zo is er een brief te zien die NV de Vereenigde Glasfabrieken in Schiedam in 1965 verstuurde naar zijn Turkse werknemers. Sinds september 1963 werkten er Turken bij de grootste werkgever van Schiedam. Als ze ziek waren, kwamen ze gewoon niet opdagen en wist de fabriek niet waar ze bleven. Vandaar de brief, in het Turks opgesteld. De vertaling luidt: „Iedere Turk die ziek is, moet dat per telefoon of persoonlijk berichten aan de fabriek. Indien hieraan geen gevolg wordt gegeven, kan men geen ziektegeld krijgen of naar de dokter gaan.” Wat de zieke Turk moet zeggen, staat met hoofdletters in het Nederlands onder aan de brief: „IK BEN ZIEK.”

De website bestaat uit twee delen: verhalen en een zoekmachine. Op een kaart van Zuid-Holland kan een bezoeker een van 170 Zuid-Hollandse steden of dorpen aanklikken, waarna de geschiedenis van die plaats op het scherm verschijnt. Met de zoekmachine kunnen mensen zoeken in het Nationaal Archief, het Regionaal Archief Leiden, het Stadsarchief Dordrecht, het Haags Gemeentearchief, het Erfgoed Delft, het Gemeentearchief Rotterdam, het Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg en de archieven van de hoogheemraadschappen van Delfland en Rijnland.

De archiefdiensten van Schiedam, Vlaardingen en Goeree-Overflakkee zijn momenteel druk bezig met de digitalisering en zullen zich in de toekomst bij de website aansluiten. Toch zijn dan nog maar 12 van de 25 archiefdiensten in de provincie Zuid-Holland op de site vertegenwoordigd.

Waar blijven de archieven van andere regio’s, zoals het Groene Hart en de Krimpenerwaard? Webredacteur Marloes Wellenberg glimlacht. „Goede vraag. Het heeft met techniek te maken. Sommige archiefdiensten maken gebruiken van een ander systeem dan het onze en kunnen niet zomaar aansluiten. Daarom is begin dit jaar een project gestart, waarbij archiefinstellingen hun gegevens digitaal kunnen publiceren en uitwisselen, waarna ook een koppeling gemaakt kan worden met de nieuwe website.”

Wellenberg verwacht dat in de verre toekomst alle archiefdiensten aangesloten zijn. „De website blijft in ontwikkeling. Stilstand is in de digitale wereld achteruitgang.”