DEN HAAG (ANP) – Premier Balkenende wil de oppositiefracties in de Tweede Kamer nauw betrekken bij de uitwerking van het regeerakkoord. In het debat over de regeringsverklaring donderdag riep hij hen op tot „constructieve dialoog". Ook beloofde hij dat de ministers bij het vormgeven van de belangrijkste pijlers van het beleid zullen overleggen met de betrokken Kamercommissies. Eerder zegde het kabinet al toe zijn voornemens de komende maanden te bespreken met maatschappelijke organisaties, zoals vakbonden en werkgevers. Samenwerken is het sleutelbegrip van het regeerakkoord.

Balkenende kreeg voor zijn uitgestoken hand waardering van de oppositiepartijen, maar hij slaagde er niet in hun kritiek weg te nemen. SP en GroenLinks vinden het voorgenomen beleid te weinig een trendbreuk met de vorige kabinetten–Balkenende. Vooral de aanpak van het milieu– en het armoedeprobleem is volgens hen onvoldoende. VVD, D66 en ook GroenLinks storen zich aan de betutteling waaraan het kabinet zich volgens hen schuldig maakt.

VVD–leider Rutte verweet het kabinet dat het de financiële degelijkheid van de liberale minister van Financiën Zalm loslaat door zich te baseren op een hogere economische groei. Balkenende wees deze beschuldiging van „potverteren" van de hand. Ook de bewering van Rutte dat het kabinet de middeninkomens met lastenverzwaringen opzadelt, is volgens de premier voorbarig. Hij onderstreepte dat het kabinet zijn koopkrachtplannen nog moet uitwerken.

Rutte en fractieleider Pechtold van D66 trokken hard van leer tegen de medisch–ethische paragraaf in het regeerakkoord. Het kabinet wil onderzoeken of het recht op leven in de Grondwet opgenomen kan worden. Volgens Rutte is dat „ander Nederlands voor: geen abortus en euthanasie".

Ook het handhaven van het verbod op onderzoek met gekweekte stamcellen en het beschermen van ambtenaren met gewetensbezwaren tegen het sluiten van een homohuwelijk stuitte op scherpe kritiek bij de oppositie.

De fractieleiders van de drie regeringsfracties, Van Geel (CDA), Tichelaar (PvdA) en Slob (ChristenUnie), maakten donderdag hun debuut. Vooral Tichelaar kreeg het zwaar te verduren. Fractieleider Marijnissen van de SP verweet hem dat de PvdA er onder druk van haar coalitiepartners mee instemt dat er geen onderzoek komt naar de Nederlandse missie in Irak.

Tichelaar voerde aan dat de PvdA dit punt in de kabinetsformatie niet heeft weten binnen te slepen. „We hebben onze knopen geteld en ons verlies genomen". Marijnissen vindt dat „ongeloofwaardig". „Als dit geen breekpunt is, wat dan wel?" vroeg hij Tichelaar.

Een flink deel van het debat ging over de twee paspoorten van de PvdA–staatssecretarissen Albayrak (Justitie) en Aboutaleb (Sociale Zaken). De eerste heeft ook de Turkse nationaliteit, de tweede de Marokkaanse.

Fractieleider Wilders van de PVV vindt dat de twee geen lid van het kabinet kunnen zijn omdat zij de „schijn van belangenverstrengeling" tegen hebben. Hij kwam met een motie van wantrouwen tegen Albayrak en Aboutaleb. Wilders krijgt daarvoor geen steun in de Kamer, maar Rutte vindt wel dat er wetgeving moet komen om in de toekomst dubbele nationaliteiten te voorkomen.

GroenLinks en D66 hekelden de opstelling van de VVD. „Zo onliberaal", zei fractieleider Halsema van GroenLinks.