Volgens de GGD bewijst dit onderzoeksresultaat dat álle dichte rook die vrijkomt bij welke brand dan ook, de ziekte kan veroorzaken. De resultaten van het medisch gezondheidsonderzoek naar aanleiding van de ATF-brand zijn dinsdagavond gepresenteerd in schouwburg De Lawei in Drachten.Tot nog toe heerst bij branden de gedachte: als er geen gevaarlijke gehaltes worden gemeten, is er geen gevaar voor de volksgezondheid (geweest). Volgens GGD-arts F. Duijm heeft de brand bij ATF het tegendeel bewezen. In de rook van de ATF-brand zijn -hoewel er 480 ton chemisch afval in rook op ging- geen uitzonderlijk gevaarlijke stoffen of uitzonderlijk hoge concentraties in de rook gemeten. En toch zijn er vier mensen ziek geworden, aldus Duijm. RADS is daarom wellicht ook te verwachten door het inademen van rook afkomstig van andere materialen dan chemisch afval, stelt de arts. Nader onderzoek daarnaar zal door het Kenniscentrum Milieu & Gezondheid van de noordelijke GGD’s worden uitgevoerd.

RADS is in Nederland alleen bekend na blootstelling aan prikkelende stoffen bij industriële werkzaamheden. Elders is RADS beschreven na het inademen van rook in gebouwen, maar niet daarbuiten. Duijm raadt aan in afwachting van de resultaten intensieve blootstelling aan rook, gassen en dampen nog meer te vermijden dan nu al mogelijk is. Dat advies geldt met name voor hulpverleners.

Onder de vier mensen die ziek zijn geworden na de brand bij ATF, zijn drie hulpverleners. Ze hielpen mee de weg af te zetten en bevonden zich dicht bij de brandhaard. Ook het vierde slachtoffer stond binnen 100 meter afstand van de brand. In totaal werden 77 mogelijke slachtoffers onderzocht. Bij zes van hen is nog niet met zekerheid te zeggen of ze RADS hebben. Dat wordt nader onderzocht. Zij vertonen wel symptomen.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid, waarvan prof. mr. Pieter van Vollenhoven voorzitter is, zegt niet op de hoogte te zijn van de mogelijk nieuwe inzichten van de GGD. De raad heeft zich nooit beziggehouden met de brand, omdat hij in 2000 nog niet was bevoegd tot het onderzoeken van branden. „Wij hielden ons toen nog uitsluitend bezig met transport”, aldus A. M. Sanders van de raad. Hij ziet geen aanleiding zich alsnog met ATF bezig gehouden. „Als dit is onderzocht, gaan wij het niet over doen.”

In tegenstelling tot reguliere astma gaat RADS niet gepaard met allergische reacties. De eerste symptomen ontstaan vaak in de eerste minuten tot uren na de blootstelling. Meestal gaat de ziekte vanzelf over, tenzij de patiënt wordt blootgesteld aan heftige prikkels zoals sigarettenrook. De vier mensen bij wie RADS is geconstateerd, hebben momenteel weinig klachten meer, aldus Duijm.

De uitslag komt twee dagen voor de uitspraak van de rechter in de strafzaak die volgde op de brand. Donderdag beslist de rechtbank welke straf de drie voormalige directeuren van ATF krijgen. Zij staan onder meer terecht voor brand door schuld.