De meest gesloten formatie sinds decennia. Dat kan zonder twijfel gezegd worden van de onderhandelingen tussen CDA, PvdA en ChristenUnie onder leiding van informateur Wijffels. Dat dit weekend veel onderdelen van het akkoord uitlekten, doet daar niets aan af. De drie partijen zijn inmiddels zo zeker van hun succes dat zij, met de finish in zicht, de teugels wat durven laten vieren.Wat opvalt aan de uitgelekte resultaten is dat de onderhandelaars veelvuldig onderwerpen tegen elkaar hebben uitgeruild. Als ik op dit gebied mijn zin krijg, laat ik jou de vrije hand op dat gebied. Het grote voordeel van deze werkwijze is dat bloedeloze, onwerkbare compromissen vermeden worden en een coalitie maximale daadkracht verkrijgt.

Zo zien we dat PvdA en ChristenUnie voor een deel hun zin krijgen op het punt van de AOW, waar is afgesproken dat mensen met een aanvullend pensioen van meer dan 15.000 euro die voor hun 65e stoppen met werken, vanaf 2011 gaan meebetalen aan hun oudedagsvoorziening. Ook krijgen deze partijen het generaal pardon voor uitgeprocedeerde asielzoekers, een kwestie waar ze al jarenlang voor pleiten.

Het CDA daarentegen krijgt zijn zin op het punt van de hypotheekrenteaftrek, die geheel en al intact blijft. Er wordt zelfs geen staatscommissie ingesteld om inperking van de hypotheekrenteaftrek alleen maar te onderzoeken. CDA en ChristenUnie hebben verder een stokje weten te steken voor het PvdA-plan om de kinderopvang gratis te maken. Wat wel gebeurt, is een investering van 750 miljoen euro in de kwaliteit en de toegankelijkheid van de opvang. Winstpunt voor de PvdA is dat het plan tot het vrijgeven van de huren wordt teruggedraaid.

Overigens laat deze korte opsomming zien dat uitruil niet per definitie tot daadkracht leidt. Als de ene partij binnenhaalt dat de hypotheekrenteaftrek níét wordt beperkt en de andere dat de huren níét omhooggaan, levert dat een weinig ambitieus regeerakkoord op.

Toch kan van het kabinet-Balkenende IV niet gezegd worden dat het zich tevreden stelt met vier jaar op de winkel passen. Van het op de schop nemen van de hele verzorgingsstaat, zoals in de voorgaande kabinetten gebeurde, is inderdaad geen sprake. Wel lijkt de lat hoog te liggen als het gaat om verbetering van de kwaliteit van de samenleving.

Om de probleemwijken in grote steden leefbaarder te maken, wil het kabinet vele honderden miljoenen euro’s investeren. De ambitie van CDA, PvdA en ChristenUnie blijkt op dit vlak ook uit het aanstellen van een afzonderlijke minister van Integratie en Wijkverbetering. In de tweede plaats blijkt de ambitie van het drietal uit de doelstelling om Nederland in 2020 het schoonste land van Europa te laten zijn. Meer energiebesparende maatregelen en een zwaardere belasting van vervuilers moeten daaraan bijdragen.