Dat zijn de eerste resultaten van het overleg dat de zeven meest betrokken bewindslieden hebben gevoerd over de begroting voor volgend jaar. In de zevenhoek zitten behalve de premier de ministers van Financiën, Sociale Zaken, Economische Zaken, Binnenlandse Zaken, Volksgezondheid en Onderwijs. Onder het vorige kabinet was er sprake van een zeshoek; de minister van Onderwijs was er toen niet bij betrokken.

Minister Hoogervorst van Financiën verklaarde woensdag na afloop van het overleg dat de bewindslieden de loonkosten in ons land te hoog vinden en dat we daardoor economisch achterop raken bij andere landen. Tot voor enkele jaren deed Nederland het relatief veel beter dan de landen om ons heen. Die positie is ons land in korte tijd kwijtgeraakt.

Het kabinet wil daarom snel overleg plegen met werkgevers en werknemers om een eind te maken aan de spiraal van loon- en prijsstijgingen. Bronnen rond het kabinet melden dat in de ministerraad de bereidheid groeit om in ruil voor loonmatiging lastenverlichting aan te bieden aan werkgevers en werknemers.

De gesprekken in het kabinet waren woensdag vooral verkennend en analyserend van aard. Over oplossingen voor de tegenvallers is nog niet echt gesproken. Dat zal morgen gebeuren, als het kabinet na de vakantie voor het eerst weer voltallig bijeenkomt. De ministers zullen dan de begroting voor 2003 nog niet vaststellen. In principe heeft het kabinet daar nog twee weken de tijd voor. Daarna moeten de stukken naar de drukker, zodat ze op Prinsjesdag, als de begroting wordt gepresenteerd, klaar zijn.

Minister Hoogervorst wilde woensdag na afloop van de besprekingen niet ronduit bevestigen dat het kabinet aan de sociale partners lastenverlichting aanbiedt in ruil voor loonmatiging. Minister Heinsbroek van Economische Zaken is daar een sterk voorstander van. Hij vindt dat het kwartje van Kok en de onroerendezaakbelasting niet in 2005, maar in 2003 moeten verdwijnen. Hij wil ook de sociale premies verlagen. Op dat laatste punt krijgt hij steun van minister De Geus van Sociale Zaken. Staatssecretaris Van Eijck van Financiën heeft voorgesteld de blokkades op de spaarloonregelingen af te schaffen zodat de burgers meer te besteden krijgen.

Minister Hoogervorst benadrukte dat hij wil vasthouden aan de afspraken die in het regeerakkoord zijn gemaakt: „Dat is nog maar net geschreven.” Daarin staat dat het kabinet voorrang wil verlenen aan de vermindering van het financieringstekort boven lastenverlichting. Verder zijn de coalitiefracties van CDA, LPF en VVD overeengekomen dat er geen financieringstekort mag ontstaan; de regering moet zelfs naar een begrotingsoverschot streven van 1 procent om de staatsschuld binnen een generatie af te lossen.

Inmiddels is duidelijk dat het kabinet niet de gehele tegenvaller van 3,5 miljard euro voor volgend jaar zal opbrengen door extra bezuinigingen. Een klein financieringstekort lijkt acceptabel, mits er op termijn uitzicht is op een begrotingsoverschot.

Om een voorbeeld te geven aan het bedrijfsleven om de lonen te matigen, overweegt het kabinet de ambtenarensalarissen minder te laten stijgen. De maatregel levert tevens geld op om de financiële tegenvaller te verkleinen. De CAO voor rijksambtenaren loopt eind dit jaar af. Vorig jaar kregen de ambtenaren er 4,1 procent bij.

De ambtenarenvakbonden reageren afwijzend op de uitgelekte voornemens. „Ouderwets, kortzichtig en eenzijdig”, aldus een woordvoerder van CNV Publieke Zaak.

FNV-voorzitter De Waal reageerde woensdag verontwaardigd op de uitlating van minister Hoogervorst over de hoge loonkosten in ons land. Volgens hem is de overheid daar zelf ook verantwoordelijk voor, onder andere door de BTW-verhoging en de introductie van de euro: „Het kabinet oogst wat het heeft gezaaid.”