Het is file op de parkeerplaats voor de loods van het waterschap Rivierenland in Waardenburg. Een dozijn rattenvangers zit om acht uur ’s morgens koffie te drinken in de kantine. Hun bestelwagens staan her en der geparkeerd.Het is vandaag actiedag: alle rattenvangers uit het rayon Tieler- en Culemborgerwaarden gaan aan het werk in één polder. Normaal gesproken wordt dit gebied één keer in de drie weken door de verantwoordelijke rattenvanger bezocht, maar op deze dag krijgt hij hulp van zijn elf collega’s.

Na een korte instructie van rayonhoofd Ruben Verwoerd zwerven de rattenvangers twee aan twee uit. De parkeerplaats raakt weer leeg. Verwoerd rijdt de quad van de aanhangwagen. Het voertuig heeft de hele zomer stil gestaan, omdat het dan niet effectief is. Alle hekken zitten in die periode dicht en de quad zou bovendien het vee kunnen verstoren of het gewas platrijden. Pas na enkele pogingen krijgt Verwoerd het voertuig aan de praat.

Eenmaal op locatie geeft Verwoerd het stuur over aan zijn collega Harmen van der Meer. Die heeft nog niet eerder op een quad gereden. Enige instructie is wel nodig. „Nu worden er twee wielen aangedreven. Mocht je vast komen te zitten, dan zet je hem op de vierwielaandrijving. Maar die heb ik nog nooit nodig gehad”, glimlacht Verwoerd.

Met wat horten en stoten rijdt Van der Meer weg. Vol gas rijdt de quad maar 25 kilometer per uur, terwijl het met zijn 360 cc minstens drie keer zo snel moet kunnen. „Begrensd”, verduidelijkt Verwoerd. „Nu hoeft er geen kentekenplaat op, anders wel. Bovendien zou het wel erg raar zijn om in het weiland van een ander hard met zo’n ding te gaan rondscheuren.”

De rattenvangers proberen altijd even toestemming aan de boer te vragen voordat zij met de quad het weiland inrijden. Vandaag is dat wel erg makkelijk, omdat de boer juist een schaap dat op zijn rug ligt overeind tilt. Hij vindt het geen enkel probleem dat de rattenvangers zijn weiland controleren op muskusratten.

„De beesten zijn een plaag voor de boeren”, aldus Verwoerd. „Ze graven gaten in de slootkant, waardoor een trekker kan wegzakken. Toen ik hier vier jaar geleden begon, klaagden de boeren steen en been. In dat jaar vingen we hier 28.000 ratten, nu zijn dat er nog maar 3500 per jaar. We hebben de populatie aardig onder de duim.”

Het gebruik van de quad heeft volgens Verwoerd vooral voordelen. „Je kunt in korte tijd lange stukken controleren. We gebruiken hem veel om de sloten langs de snelwegen en de Betuwelijn te controleren. Daar staan geen hekken.”

Nadelen zijn er ook. Van der Meer heeft enkele minuten nodig om een goed vastgebonden hek open te krijgen, om zijn quad er doorheen te loodsen. Verwoerd klimt er gewoon overheen. Volgens Van der Meer moet je op het voertuig gaan staan om al rijdend de sloot goed te controleren. Verwoerd: „Een kwestie van wennen.”

Volgens het rayonhoofd wordt de quad vooral gebruikt door de jongere rattenvangers. „Degenen die al twintig jaar in het vak zitten, lopen liever. Ze hebben nog nooit op het ding gereden. Als ze eenmaal in de gaten krijgen dat het toch wel handig is, kruipen ze vanzelf een keer op de quad.”

In februari startte het waterschap met een proef met drie quads. Omdat het goed bevalt, zijn er onlangs nog twee bijgekomen, zodat elk rayon nu een quad tot zijn beschikking heeft.

Terwijl Van der Meer een volgend weiland inrijdt, controleert Verwoerd een vangkooi onder een brug. Deze bestaat uit twee verdiepingen. In het bovenste gedeelte zitten wat appels om de ratten te lokken. Van daaruit gaat een fuik naar de onderste verdieping, die onder water zit. Als de ratten daar in duiken kunnen ze niet meer terug en verdrinken ze. De vangkooi is leeg.

In een andere fuik -geplaatst in een pvc-pijp- is het wel raak. Verwoerd haalt twee jonge, dode ratten naar boven. De polder bij Waardenburg is weer een stukje veiliger geworden.

Op zoek naar het verhaal achter opvallende berichtjes van het afgelopen jaar. Woensdag deel 1 in een serie.