Het is het jaar 1863. Over de Dordsche Kil hangt een dikke mistsluier. Een waterig zonnetje probeert de fiere, houten hektjalk De Jacob te bereiken. Schipper Jonge tuurt met scherpe blik voor zich uit, maar slaagt er niet in mist en water van elkaar te onderscheiden. Het onvermijdelijke gebeurt: schurend raakt het schip een zandbank.Niemand kan met zekerheid zeggen hoe en wanneer de Jacob precies vergaan is. Feit is dat het schip tot vandaag al zo’n anderhalve eeuw op de bodem van de vaargeul lag, goed geconserveerd onder een laag klei en zand. De Jacob werd pas vorig jaar ontdekt, tijdens baggerwerkzaamheden in de vaargeul.

De dijk langs de Dordtse Kil, die de Oude Maas verbindt met het Hollandsch Diep, ligt er stil en verlaten bij op deze mistige decembermiddag. Weinig mensen hebben iets te zoeken op dit uiterste puntje van het Eiland van Dordrecht, vlak bij de Moerdijkbruggen.

Des te opvallender is daarom het kraanschip dat in het midden van de geul de ligplaats van De Jacob markeert. Grote containerschepen wringen zich langs het schip. Het water klotst tegen de basaltkeien bij dit gedrang. Eenden zoeken haastig hun toevlucht aan de waterkant.

Gevaar
Wim Voorberg van Rijkswaterstaat, de instantie die opdracht gaf voor de berging, zegt dat de aanwezigheid van het wrak een gevaar oplevert voor de scheepvaart. „Het schip heeft jaren in de bodem gelegen. Nu gaan we de vaarroute echter verdiepen, zodat ook grotere schepen door de Dordtse Kil kunnen varen. Daarbij vormt de Jacob een obstakel.”

Het kraanschip midden op de Dordtsche Kil zaagt de laatste balken van het scheepswrak door. Na de lichting maakt dit hijsschip plaats voor een ponton, waarop de 6 meter lange achtersteven van de Jacob tijdelijk wordt neergezet. Het voorste deel van het wrak wordt later geruimd. Het is in een slechte conditie en blijft daarom niet bewaard.

De berging van de Jacob was aanvankelijk gepland voor gistermiddag. De mistvorming zorgde echter voor uitstel. Daarom werd vanmiddag een nieuwe poging ondernomen.

Peter Strassen van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM), noemt de vondst heel bijzonder. „Met name omdat de complete inventaris nog aanwezig is in het achterschip. Dat moet de verblijfsruimte zijn geweest van de schipper. Wat we daar vinden kan ons veel vertellen over het belang dat deze vaarroute vroeger had en over het sociale leven aan boord.”

Strassen vertelt dat De Jacob een soort kraanschip geweest moet zijn, gespecialiseerd in het tillen van keien. Bijzonder is verder dat, behalve de naamplaat van het schip, ook de naam van de schipper, D. de Jonge, achterhaald kon worden. „Misschien kunnen we zijn nazaten nog opsporen.”

Potten en kannen
Projectleider Wouter Waldus zegt dat inmiddels houten blokken voor de katrollen gevonden zijn gevonden, een klok, potten, kannetjes en meubels. Na lichting wordt het 19e-eeuwse schip voor onderzoek naar Duivelseiland bij Dordrecht verplaatst. Daar wordt het gedroogd, zodat het bestand is tegen de verrotting.

Het wachten is volgens Strassen dan op de eindrapporten van archeologen, die de geschiedkundige betekenis van het schip moeten bepalen. Daarna kan