De AIVD besloot de verslaggevers af te luisteren en te observeren nadat het tweetal begin dit jaar had geschreven over staatsgeheime dossiers van de BVD (voorganger van de AIVD), die in handen van criminelen waren gevallen.Eerder oordeelde het gerechtshof in Den Haag al dat het afluisteren, dat enkele maanden heeft geduurd, rechtmatig was. De commissie, een onafhankelijk orgaan van drie leden, is het echter niet met het hof eens dat het afluisteren te lang heeft geduurd.

De opnames en uitwerkingen van de afgeluisterde gesprekken hoeven vanwege hun rechtmatigheid niet te worden vernietigd. Wel concludeert de commissie dat de AIVD te vroeg is begonnen met het afluisteren en dat de afgeluisterde gesprekken te uitgebreid zijn uitgewerkt. Remkes vindt net als de commissie dat het niet aanvaardbaar is dat de dienst eerder afluistert dan is toegestaan en dat deze onterecht verkregen gegevens onmiddellijk hadden moeten worden vernietigd nadat dit werd ontdekt. Dit gebeurt nu alsnog.

Kees Lunshof, adjunct–hoofdredacteur van De Telegraaf, heeft geen goed woord over voor het rapport van de commissie. Hij vindt het schandalig dat zijn collega’s een uur lang zijn afgeluisterd zonder dat de minister hiervoor toestemming had gegeven. „Je krijgt het idee dat in een vloek en een zucht is besloten de verslaggevers af te luisteren", aldus Lunshof. De Telegraaf laat het hier niet bij zitten en stapt naar de Nationale Ombudsman.

Tijdens de behandeling van de rechtszaken over het afluisteren van de journalisten bleek het voor de rechters moeilijk te zijn om tot een afgewogen oordeel te komen. Het probleem hierbij was dat de AIVD de rechters niet volledig kon informeren uit veiligheidsoverwegingen. Remkes hoopt dat de Hoge Raad zich hierover uitspreekt in de cassatieprocedure.

Als dat niet gebeurt, stelt Remkes voor de wet zodanig te wijzigen dat de rechter vertrouwelijk kennis kan nemen van zaken die in het belang van nationale veiligheid niet publiekelijk kunnen worden behandeld.

De Haas en Mos werden eind vorige maand door justitie gegijzeld, omdat ze weigerden te onthullen wie de AIVD–dossiers over topcrimineel Mink K. (Kok) aan hen had doorgespeeld. De rechtbank maakte na enkele dagen een einde aan die gijzeling.

De journalistenvakbond NVJ noemt de uitspraak „teleurstellend”. „Maar we hadden ook geen hoge verwachtingen van de commissie”, aldus NVJ–secretaris Thomas Bruning. Hij hecht meer waarde aan de uitspraak die de Ombudsman nog moet doen. „Deze uitspraak was slechts een tussenstap”.