Hoekstra, lid van de Raad van State, was in 2003 ook betrokken bij de formatie van het tweede kabinet-Balkenende. De benoeming kwam zaterdagavond nadat de koningin vrijdag en zaterdagochtend de adviezen had ontvangen van alle partijen in de Tweede Kamer. Maandagmiddag heeft Hoekstra een toelichting gegeven op zijn werkwijze.De opdracht die aan Hoekstra is verstrekt, komt in grote lijnen overeen met de wens van CDA, SP, ChristenUnie en D66. Zij drongen aan op een informateur die eerst alle coalitievormen verkent.

Nadat koningin Beatrix vrijdag de fractievoorzitters van de grootste partijen ontving, maakten zaterdag de fractieleiders van de kleinere partijen hun opwachting bij de majesteit.

ChristenUnieleider Rouvoet vindt het belangrijk dat in de eerste fase alle mogelijkheden onder de loep worden genomen. Daarin kan ook de Partij voor de Vrijheid van Wilders een rol spelen. „De SP is niet de enige partij die een opmerkelijke ontwikkeling heeft doorgemaakt”, aldus Rouvoet. De verkenning is volgens hem ook nodig „om de winst van de SP een plek te geven in de formatie.”

SGP-fractievoorzitter Van der Vlies adviseerde zaterdag direct een coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie. Dat lijkt hem de meest werkbare combinatie in de huidige complexe politieke werkelijkheid. De SGP-voorman ziet een combinatie van CDA en PvdA met de SP vooralsnog niet zitten. Daarvoor zijn de verschillen tussen CDA en SP te groot. Bovendien denkt Van der Vlies dat het CDA geen trek heeft in een coalitie waarbij PvdA en SP sterker zijn. „Dan organiseer je je eigen nederlagen”, aldus de SGP’er.

De Partij voor de Dieren heeft ook een duidelijke voorkeur voor een nieuw kabinet. Het CDA moet volgens fractievoorzitter Marianne Thieme niet opnieuw gaan regeren. Zij ziet het liefst een coalitie van de linkse partijen, aangevuld met D66 en ChristenUnie.

Pechtold van D66 wil geen partij uitsluiten, maar hij vroeg zich wel af of de Partij voor de Vrijheid geschikt is voor het dragen van regeringsverantwoordelijkheid. „Hoewel het een winnaar is, moet je wel enig realisme hebben.” De D66-leider hekelde tijdens de verkiezingscampagne Wilders’ anti-islamopstelling.

Nadat koningin Beatrix de adviezen van de fractievoorzitters had ontvangen, voerde ze enkele uren overleg met Tjeenk Willink, de vicepresident van de Raad van State. Die zei na afloop van het onderhoud dat alle partijen moeten nadenken over wat nodig is en wat ieders bijdrage en verantwoordelijkheid is bij het vormen van een stabiele regering. Hij hoopt dat de formatie op korte termijn afgerond kan zijn. „Het mag niet overhaast gebeuren, maar het moet ook geen slepende kwestie worden”, aldus Tjeenk Willink.

CDA-leider Balkenende wilde vrijdag nog geen voorkeur uitspreken voor een coalitie. Volgens de PvdA’er Bos moet de informateur eerst uitzoeken of CDA en SP door één deur kunnen. VVD-leider Rutte denkt dat zijn partij deze kabinetsperiode het beste in de oppositie kan.