Gerard Lorier krabt aan zijn hoofd en bestudeert het stuk triplex dat aan de muur van de werkplaats hangt. De 45-jarige werkt, samen met vijftien anderen, aan de herbouw van de De Meern 1, het schip dat in 2003 in de archeologisch waardevolle Leidsche Rijnwijk Veldhuizen in Utrecht is opgegraven. Lorier is deze dag bezig met het maken van een voorbeeldmal voor de bouw van de zijwand. Nauwgezet brengt hij de maten van de gereconstrueerde bouwtekening over op de dunhouten plaat.Het is een van de eerste stappen in het bouwproces. Nog twee jaar en de replica van het bijna 1900 jaar oude Romeinse schip moet klaar zijn. Niet alleen om te pronken, maar ook om te varen. Stichting Het Utrechts Landschap gaat het vrachtschip gebruiken voor educatieve rondvaarten door Utrecht.

De bouw van de De Meern 1 heeft niet alleen een cultuurhistorische, maar ook een sociale doelstelling. Stichting Bouwloods Utrecht wil mensen die op grote afstand van de arbeidsmarkt staan -werklozen die leven van een uitkering- een doel geven. Via onder meer re-integratiebureaus komen ze bij Bouwloods terecht, waar ze met behoud van hun uitkering vier dagen aan de slag kunnen. Daarnaast schuiven ze in veel gevallen één dag per week in de schoolbanken van een roc om een opleiding voor houtbewerker te volgen. Sinds kort heeft de stichting ook afspraken met de gemeente Utrecht. Werknemers die via die weg binnenkomen, komen na de vaste proeftijd van drie maanden in aanmerking voor een gesubsidieerde en dus betaalde baan.

Lorier, sinds vier weken aan de slag bij Stichting Bouwloods en voorheen werkzaam in de autotechniek, kwam op eigen initiatief. Eerder werkte hij in een soortgelijk project mee aan de bouw van het Utrechts Statenjacht naar een achttiende-eeuws ontwerp. Dat schip is in 2003 te water gelaten. „Ik ben niet de man om thuis te zitten”, zegt Lorier. „Ik zag een oproep in een regionaal krantje en heb gelijk de telefoon gepakt.”

Afgelopen week zaagden de houtbewerkers de eerste, 17 meter lange boomstam van een eik aan, afkomstig van landgoed Windesheim in Zwolle. Voor de oorspronkelijke boot gebruikten de Romeinen drie reusachtige eiken van ten minste 25 meter lang: één voor de zijkanten, één voor de bodem en één voor de L-vormige delen tussen de bodem- en de zijplanken. Voor het nagebouwde exemplaar zijn de gebruikte bomen wat kleiner uitgevallen, omdat bomen van de beoogde lengte haast onmogelijk zijn te vinden en bovendien vaak niet gekapt mogen worden. Liesbeth Bouwhuis, projectleider: „Een medewerker van Het Utrechts Landschap die voor ons hout zocht, zei: Kap ik zo’n boom, dan zitten er honderd Greenpeacemensen in - en terecht.”

Stichting Bouwloods bouwt het schip nu op uit meerdere stukken. Maar verder wordt het schip zo Romeins mogelijk. De timmerlieden bootsen zelfs de constructies tot in detail na. Zo gebruiken ze zwaluwstaartverbindingen om de verschillende onderdelen aan elkaar vast te maken.

En dat is een kunst apart, weet Dave Smelt (25). Op zijn tweede werkdag oefent hij zich in het maken van de Romeinse verbinding. Het bevalt hem wel. „Er heerst hier een leuke sfeer.” Smelt is via een re-integratiebureau bij Stichting Bouwloods terechtgekomen. Eerder was hij loodgieter, maar de opleiding die hij daarvoor moest volgen „ging niet zo lekker.” Zijn jongste baantjes -in een daklozenopvang en een kroeg- verwisselt hij met plezier voor de scheepsbouw. „Hier is het een stuk veiliger.”

„Het werkt hier anders dan op de doorsnee werkvloer”, zegt leermeester Dimitri Marangos, die alle leerling-timmermannen aanstuurt. „De noodzaak om werk binnen een bepaalde tijd af te krijgen, zien de meesten hier bijvoorbeeld niet. Maar onze medewerkers zijn heel gemotiveerd.”

Het werkgelegenheidsproject is niet alleen binnen de doelgroep populair, maar ook daarbuiten. Bouwhuis: „Diverse mensen zeiden al: Als ik nu m’n baan opzeg, kan ik dan hier aan de slag?”

Romeins schip De Meern 1
- Vrachtschip De Meern 1 is in het voorjaar van 2003 opgegraven in Utrecht.
- Het schip is in 1997 bij toeval ontdekt tijdens de opgraving van een Romeinse weg in Utrecht.
- De vindplek (Leidsche Rijn) was ooit onderdeel van de noordgrens van het Romeinse Rijk en herbergt onder meer een militaire nederzetting.
- Het schip –met 25 bij 2,5 meter langer en smaller dan eerder gevonden exemplaren– is een kleine 1900 jaar geleden gestrand.
- De Meern 1 is het eerste zo goed bewaard gebleven schip in het noorden van Europa.
- Aan boord zijn onder meer een slaapkajuit, een kookgedeelte, potten, pannen, gereedschap en een bespijkerde schoenzool –waarschijnlijk van een soldaat– aangetroffen.
- De Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) noemt het schip „een schatkamer vol met informatie.”
- De Meern 1 wordt op dit moment geconserveerd door de RACM in Lelystad, later wordt het schip waarschijnlijk tentoongesteld in Utrecht.