De Canon van Nederland zorgde vorige maand al snel voor een forse lijst vergelijkbare initiatieven in den lande. Een canon voor de rooms-katholieken, een protestants-christelijke canon, een voor Brabant en een voor Ridderkerk. Sinds afgelopen weekend is daar de Canon van het Groene Hart bijgekomen: een lijst van belangrijke gebeurtenissen en personen uit het Groene Hart die van invloed zijn geweest op de vaderlandse geschiedenis.Aanleiding voor het initiatief is de sterke verdeeldheid binnen het gebied. Die is vooral bestuurlijk: het Groene Hart is opgedeeld in drie provincies, vijftig gemeenten en tal van andere bestuurslagen. Maar ook maatschappelijk: een agrariër uit de Alblasserwaard heeft niets met de manager uit Muiden, terwijl ze toch beiden in het Groene Hart wonen.

De historici Jan van Es, Bernt Feis, Harm Hoogendoorn en Wil Klaassen gingen daarom op zoek naar de eigen identiteit van het Groene Hart en stelden een lijst van vijftig belangrijke gebeurtenissen en personen op. Volgens Bernt Feis, directeur van Stichting Groene Hart, is die identiteit er zeker. „Streekschrijver Herman de Man schrijft over een volk van trotse, eigengereide boeren, wars van stadse geneugten, altijd in strijd met het wassende water. De basis voor die trots is gelegd in het tijdperk van de Grote Ontginning, toen de boeren hun land ontworstelden aan het water.”

Grensgebied

Verder vormde het Groene Hart volgens Feis eeuwenlang een grensgebied tussen de graafschappen Holland en het Sticht. „Daardoor had het centrale gezag er minder macht en kregen noch de Rooms-Katholieke Kerk, noch de Reformatie het gebied volledig in hun greep. Tolerantie en vrijdenkerij kregen een kans.”

Toch komt de religie in de vijftig voorgestelde gebeurtenissen en personen zeer regelmatig voor; vaker dan in de landelijke canon. Het begint al met de kerstening van het Groene Hart in ongeveer 700 na Christus. De zendelingen Willibrord, Liudger en Bonifatius hebben het gebied bezocht.

En wat te denken van de hervormingsgezinde priester Jan de Bakker uit Woerden? In 1525 was hij de eerste martelaar die om zijn geloof ter dood werd veroordeeld.

Ook de rooms-katholieken hebben hun martelaars. Toen de geuzen in 1572 de stad Gorinchem innamen, beloofden zij iedereen een vrije aftocht. Zij namen echter negentien rooms-katholieke geestelijken gevangen en hingen hen bij Den Briel op. Drie jaar later waren de rollen omgedraaid in Oudewater: omdat de stad de Prins van Oranje als stadhouder erkende, vermoordden de Spanjaarden alle inwoners.

Oudewater is overigens ook de geboortestad van Jacobus Arminius. Hij kwam over de leer van de uitverkiezing in conflict met Gomarus.

Meester Lalleman

Naast religieuze dieptepunten kent de canon van het Groene Hart ook hoogtepunten zoals de succesvolle strijd van meester Lalleman uit Moordrecht. In 1855 moesten veel kinderen in de lijnbanen werken. De Moordrechtse hoofdonderwijzer stelde in publicaties deze misstanden aan de kaak, met als gevolg de komst van de Wet op de kinderarbeid in 1874. Ook de bouw van de ingenieuze watermolens van Kinderdijk in 1740 is vermeldenswaardig.

De laatste bekende inwoner in de Canon van het Groene Hart is Wim Kok, geboren en opgegroeid in Bergambacht als zoon van een timmerman. Deze polderjongen was als minister-president de grondlegger van het zogeheten poldermodel.

Het voorstel voor de canon is toegestuurd aan alle raadsleden, Statenleden en Kamerleden die in het Groene Hart wonen. Ook tal van instellingen hebben de canon gekregen. Iedereen kan de lijst lezen op www.groenehart.info en reageren tot 15 januari. Daarna zal de definitieve canon worden opgesteld.