Dit betekent dat oud-minister Van Aartsen van Buitenlandse Zaken namens de VVD-fractie in de Tweede Kamer woordvoerder wordt in de debatten met zijn opvolger, de CDA’er De Hoop Scheffer.

„Wij willen dualistisch werken en stellen kennis en inhoud van een onderwerp boven een oude, ongeschreven regel”, zegt Rijpstra. „Van Aartsen is deskundig op het gebied van buitenlands beleid en dat hebben we nodig in de fractie.” Al tijdens de regeringsverklaring van afgelopen vrijdag liet VVD-fractievoorzitter Zalm merken dat hij het dualisme voorrang wil geven in de debatten met het kabinet-Balkenende.

De ongeschreven regel gold, omdat het niet fair zou zijn tegenover andere Kamerleden als oud-bewindslieden hun kennisvoorsprong gebruiken in debatten. Ook wordt het als onsportief gezien tegenover de nieuwe minister of staatssecretaris.

Zo sprak de PvdA-fractie tijdens een weekeinde begin juni in het Noord-Hollandse Bergen nog af zich aan die regel te zullen houden. Dat betekende onder meer dat oud-minister Herfkens niet het woordvoerderschap kreeg over ontwikkelingssamenwerking, wat zij graag wilde. Herfkens trok zich twee weken geleden terug uit de Kamerfractie van de PvdA.

Vice-voorzitter Duivesteijn van de PvdA-fractie zegt dat zijn partij gewoon vast houdt aan de regel. Hij noemt het besluit van de VVD te breken met de traditie niet gewenst. „Je moet wel heel zwaarwegende argumenten hebben om er mee te breken. Die zijn er voor ons niet.” De drie overgebleven oud-bewindslieden van de PvdA in de fractie (De Vries, Benschop en Netelenbos) krijgen dus ook een ander pakket dan toen ze nog in het kabinet zaten.

Volgens PvdA-fractiesecretaris Dijksma gaat Van Aartsen fungeren als een schaduwminister van Buitenlandse Zaken. „Voor een regeringspartij lijkt me dat een bijzonder onhandige situatie.” Bij de VVD is Van Aartsen overigens de enige van de oud-bewindslieden die woordvoerder wordt op zijn ’oude pakket’. Oud-minister van Financiën Zalm is er als fractie-voorzitter voor de algemene politiek. Oud-minister van Defensie De Grave wordt vice-fractievoorzitter en gaat zich verder bezighouden met de Antillen, Cultuur en Emancipatie- en Gezinszaken. Oud-minister Jorritsma (Economische Zaken), die eerder liet weten in de Kamer te blijven totdat ze „iets leuks” tegenkomt, krijgt het pakket Sociale Zaken.

Verder gaat oud-staatssecretaris De Vries (Binnenlandse Zaken) Europa en Defensie doen, oud-staatssecretaris Van Hoof (Defensie) krijgt Economische Zaken, oud-staatssecretaris De Vries (Verkeer en Waterstaat) krijgt Onderwijs. Van de andere VVD-kopstukken in de Kamer krijgt Hofstra Vreemdelingenbeleid, Wilders Volksgezondheid en Cornielje het Veiligheidsbeleid.