Als het aan de Nederlandse burger ligt, verdwijnen mishandelaars en inbrekers beduidend langer achter de tralies. Die opvatting huldigt niet alleen de leek die louter een krantenbericht over een (zware) mishandeling of inbraak heeft gelezen. Ook de burger die het hele dossier over een zaak onder ogen heeft gehad, is beduidend strenger dan rechters.Gaapt er een kloof tussen burgers en rechters?

De Roos: „Dat zou ik niet te snel zeggen. Wel vormen de uitkomsten van dit interessante onderzoek koren op de molen van mensen als LPF-kamerlid Eerdmans, die voor strengere straffen pleiten. Ook blijkt dat burgers zich sterk identificeren met het slachtoffer. Dat is begrijpelijk.

De crux is dat burgers in dit onderzoek een oordeel moesten geven over een paar zaken. Rechters krijgen aan de lopende band strafzaken voorgeschoteld. Zij houden rekening met de context van een zaak. Zij vragen zich af hoe zinvol een straf is. Denk aan veelplegers. Heeft het zin om iemand voor lange tijd naar de gevangenis te sturen of is een behandeling beter?”

Beseffen rechters voldoende wat voor impact bijvoorbeeld een beroving van een bejaarde vrouw op het slachtoffer heeft?

„Dat denk ik wel. Rechters leven niet in een ivoren toren, al lijkt dat in de beeldvorming wel zo. De positie van het slachtoffer is de laatste jaren verbeterd. Zo is er spreekrecht ingevoerd. De officier van justitie zal in zijn requisitoir in dit soort zaken altijd stilstaan bij het feit dat een slachtoffer erg geraakt kan zijn door bijvoorbeeld een inbraak of overval.”

Zouden rechters gezien de uitkomsten van dit onderzoek geweldsdelicten zwaarder moeten straffen?

„De straffen zijn al zwaarder dan voorheen. Nederland is niet meer het eiland van mildheid. Natuurlijk moeten delinquenten uit het oogpunt van vergelding worden opgesloten, maar feit is wel dat het effect van opsluiten praktisch nihil is. Mensen veranderen in de gevangenis in tijdbommen, in beroepscriminelen. Ik ben pas in Texas geweest. Daar heerst een beetje de opvatting: sluit mensen op en gooi de sleutel weg. Je wordt er niet vrolijk van. Gevangenissen zien er uit als dierentuinen met kooien.”

Kunt u zich de frustratie van burgers voorstellen die een bekeuring krijgen als ze een paar kilometer te hard rijden, terwijl intussen opgepakte tasjesrovers snel weer op vrije voeten zijn?

„Ja, die frustratie kan ik me voorstellen, al valt het met de onvrede onder burgers volgens mij ook wel weer mee. We zullen moeten beseffen dat het beeld van de gewetenloze dader en het arme oude vrouwtje als slachtoffer te simpel is. Daders zijn ook vaak slachtoffer, doordat ze bijvoorbeeld een stoornis hebben of uit gebroken gezinnen met een hoop ellende komen. Daarom zul je mensen niet alleen moeten straffen, maar ook dienen te behandelen.”