Anders dan in omringende landen, zoals België, Duitsland en Frankrijk, gebeurt het in Nederland nu weinig dat bij een verkeersongeval waarbij doden vallen, deze slachtoffers op alcoholgebruik gecontroleerd worden. Daardoor kan vaak de ware oorzaak van een ongeval niet achterhaald worden en is gerichter beleid niet mogelijk.Het aantal verkeersdoden door alcohol zou door deze nieuwe aanpak wel flink hoger kunnen blijken te zijn, zo is de verwachting onder experts van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Het aantal geregistreerde verkeersdoden waarbij alcohol in het spel was, lag over 2005 op 67. Het vermoeden is dat het echte aantal op 20 procent van het totale aantal dodelijke verkeersslachtoffers ligt. Dat waren er vorig jaar 817. Dat zou betekenen dat in werkelijkheid ongeveer 163 mensen als gevolg van alcoholgebruik in het verkeer zijn omgekomen.

In de praktijk betekent dit dat een schouwarts straks bij elke bestuurder die is verongelukt, op basis van anonimiteit een bloedmonster zal afnemen. Met het ministerie van Binnenlandse Zaken wordt gezocht naar een wettelijke basis om dit onderzoek te verrichten. De Wet op de lijkbezorging, die op dit moment wordt herzien, biedt hiervoor een mogelijkheid. Deze wet bepaalt dat bij een onnatuurlijke dood een schouwarts ingeschakeld moet worden. Als de Kamer akkoord gaat, kan de nieuwe aanpak waarschijnlijk ergens in 2007 ingevoerd worden.

Verkeer en Waterstaat is ook op andere manieren bezig het beleid op het gebied van alcohol en verkeer op termijn te verfijnen. Dat slaat op het EMA-programma, een verplichte driedaagse cursus voor mensen die met een promillage van meer dan 1,3 zijn betrapt. Ook recidivisten, die binnen vijf jaar twee keer met ten minste 0,8 promille in hun bloed zijn gesnapt, moeten deze Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer -erop gericht om mensen tot ander gedrag te brengen- volgen.

Het EMA-programma wordt echter vaak opgelegd aan mensen met een breder probleem die niet gebaat zijn bij rehabilitatiecursussen. Ongeveer de helft van de cursisten vervalt in de oude fout. Toch is de aanpak volgens Europees onderzoek van eind jaren negentig bijzonder succesvol. In Oostenrijk, dat een soortgelijk programma kent, is de recidive 80 procent.

Het ministerie zoekt naar een beter selectiemiddel, maar wanneer dat ingevoerd wordt, is nog onduidelijk. Het idee is om mensen met een promillage tussen 0,8 en 1 naar een lichte EMA-cursus van twee avonden of een volle dag te sturen. Autorijders met een promillage van 1 of hoger zal een bloedmonster afgenomen worden om de leverfuncties vast te stellen. Daardoor kan worden bepaald of iemand een sociale drinker is, een probleemdrinker of een alcoholist. Zware drinkers zullen vanaf 2009 moeten geloven aan het alcoholslot, een soort startblokkering, in combinatie met een verplicht medisch-psychologisch onderzoek.

Dat zou jaarlijks dertig dodelijke slachtoffers kunnen besparen. Volgens experts is dat aantal, gezien de progressie die tot nu toe al gemaakt is in Nederland bij het terugdringen van het aantal verkeersdoden, een enorme stap.