Woordvoerster Liesbeth van der Horst van het Verzetsmuseum in Amsterdam legde woensdag uit waarom de nationaalsocialisten Rembrandt als Germaanse held vereerden. „Hij ging zijn eigen gang en kwam met regenten in conflict.”Het museum heeft het themajaar Rembrandt 400 aangegrepen om op eigen wijze de rol van de schilder tijdens de oorlog te belichten. De minitentoonstelling ”Rembrandt in de propaganda 1940-1945” maakt de propagandastrategie van de Duitsers inzichtelijk met boeken, brieven, pamfletten, foto’s en films.

De tentoonstelling is vanaf vrijdag te zien in de entreehal van het Verzetsmuseum.

„De Duitsers wilden de Nederlanders met Rembrandt paaien voor de groot-Germaanse gedachte”, zegt Van der Horst. Dat gebeurde onder meer door het organiseren van Rembrandtherdenkingen op het Amsterdamse Rembrandtplein en bij het graf van de schilder in de Westerkerk. Dat Rembrandt veel Joodse taferelen schilderde, werd door de nazi’s gemakshalve genegeerd. „Het sloeg in feite nergens op. Het was pure retoriek.”

De geboortedag van Rembrandt, 15 juli, moest Koninginnedag vervangen als de nieuwe nationale feestdag. Van der Horst: „In 1944 begon een grote campagne om in het hele land die feestdag te vieren. Overal werden feesten georganiseerd, maar de bevolking liep er niet warm voor.”

In 1942 ging de film ”Rembrandt” in première in het Rembrandt Theater in Amsterdam. De film moest aantonen dat de schilder door Joodse oplichters ten gronde was gericht. In het Verzetsmuseum zijn kaartjes en advertenties voor de film te zien.

Ook een Rembrandtopera, met de titel Nachtwacht, moest Nederlanders winnen voor de nationaalsocialistische cultuur. De opera ging in op „de psychische verandering in het leven van Rembrandt.” Door politiek gekrakeel is de opera uiteindelijk nooit opgevoerd, maar in het museum zijn nog wel geluidsfragmenten van repetities te horen.

De expositie is te zien tot en met 1 oktober.