Dat heeft de rechtbank in Den Haag woensdag bepaald. De twee winnen daarmee het kort geding dat ze samen met de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en het Genootschap van Hoofdredacteuren hadden aangespannen tegen de Staat.
Volgens advocaat Michiel Pestman van De Telegraaf is dit de eerste keer dat de rechter de AIVD terugfluit. „Dit is echt uniek”.De landsadvocaat, C. Bitter, wilde tijdens de zitting vorige week niets loslaten over de onderzoekshandelingen die de AIVD naar de betrokken journalisten zou doen, omdat dat in strijd is met de wet. De Telegraaf–verslaggevers, Joost de Haas en Bart Mos, stelden dat ze sinds eind januari stelselmatig zijn afgeluisterd en gevolgd. Zij hebben dat ook voldoende aannemelijk gemaakt, meent de rechtbank.

De Haas en Mos schreven begin dit jaar dat staatsgeheime dossiers van de AIVD over topcrimineel Mink K. (Kok) in handen van criminelen waren gevallen. De journalisten hadden de documenten zelf ook in hun bezit gekregen. Voordat ze overgingen tot publicatie, meldden ze dat aan de AIVD. Later gaven ze ook kopieën van de dossiers aan de dienst.

De rechtbank heeft bepaald dat de AIVD de onderzoekshandelingen binnen twee dagen moet staken. Ook moet de dienst intern alle informatie die hij zou hebben vergaard over het tweetal naar aanleiding van hun berichtgeving over de documenten, binnen vijf dagen verwijderen. Kopieën mogen niet worden gemaakt, zo bepaalde de rechtbank. De informatie moet bovendien binnen zes maanden worden vernietigd.

Volgens de rechter is er namelijk geen reden om aan te nemen dat de beide journalisten een grotere rol hebben gespeeld dan die van „doorgeefluik”. Daarom had de AIVD het gebruik van bijzondere bevoegdheden zoals afluisteren en observeren niet tegen de journalisten mogen inzetten. De inlichtingendienst heeft tijdens de rechtszaak zelf verder niet voldoende rechtvaardiging voor zijn acties tegen De Haas en Mos gegeven, vindt de rechtbank.

Het Openbaar Ministerie in Breda onderzoekt nog of de twee journalisten strafrechtelijk kunnen worden vervolgd voor het schenden van staatsgeheimen. „Mogelijk heeft dit vonnis ook gevolgen voor dit onderzoek”, zegt raadsman Pestman.
Secretaris Thomas Bruning van de NVJ is blij met de uitspraak. „Ik ben zeer tevreden. Dit is een heel belangrijke uitspraak voor journalisten”, meent hij. „Juist omdat nu is bepaald dat ook de AIVD zich aan normen moet houden en niet zomaar zorgvuldig optredende journalisten het werk onmogelijk mag maken”.

Hoofdredacteur Eef Bos van de Telegraaf sluit zich hierbij aan. „Een maand geleden werd bekend dat de AIVD journalisten afluisterde. Ik ben blij dat die situatie is weggenomen voor de hele beroepsgroep”.
Bos vindt dat minister Johan Remkes (Binnenlandse Zaken) wel wat heeft uit te leggen. Als verantwoordelijk minister voor de AIVD heeft hij toestemming gegeven voor het inzetten van de bijzondere bevoegdheden tegen De Haas en Mos.
Een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken laat weten dat de minister het vonnis bestudeert en daarom nog niet kan reageren.

D66, de PvdA en GroenLinks willen dat Remkes voor donderdag 12.00 uur in een brief zijn visie geeft op de uitspraak van de rechter en de mogelijke consequenties daarvan. D66–Kamerlid Boris Dittrich pleitte aanvankelijk voor een spoeddebat over het afluisteren van journalisten, maar wacht de schriftelijke reactie van de minister nu af.