In de gezamenlijke slotverklaring komt het woord grondwet nauwelijks nog voor. Aanvankelijk was er sprake van een „grondwettelijk hervormingsproces" waar de Unie de komende jaren over zou moeten spreken. Onder druk van onder meer Nederland zijn die woorden geschrapt.„Wij hebben gezegd dat je die woorden niet moet gebruiken, en ze staan er nu ook niet meer in", concludeerde een tevreden premier Balkenende na afloop. Het woord grondwet is omstreden sinds de Nederlanders en de Fransen een jaar geleden de ontwerptekst bij referendum hebben verworpen.

Hoe Europa er dan wel uit moet zien in de toekomst, is na de top nog een open vraag. De staats– en regeringsleiders konden het alleen eens worden over een spoorboekje voor verdere besprekingen. Maart volgend jaar nemen ze een plechtige verklaring aan ter ere van de vijftigste verjaardag van de Verdragen van Rome, die de basis van de EU vormen. In juni 2007 volgt dan een verslag van de mogelijkheden en eind 2008 moeten er spijkers met koopen geslagen worden over de hervormingen, zo is vastgelegd.

Balkenende waarschuwde dat niet alles bij het oude kan blijven, zeker niet nu de Unie steeds meer leden telt. „Nice is niet genoeg", zei hij, wijzend op het Verdrag van Nice waar de EU momenteel mee werkt.

De Europese leiders werden het wel eens over meer openheid van allerlei procedures die nu besloten zijn. Zo worden vergaderingen van ministers openbaar vanaf het eerste moment dat ze een Europees wetsvoorstel bespreken. Een paar jaar geleden werd de deur van de vergaderzaal, die tientallen jaren volledig gesloten was, al op een kier gezet door de stemmingen op een intern tv–circuit in het vergadergebouw uit te zenden. Nu geldt de openbaarheid voor de volledige beraadslaging. Alleen wetten waar het Europarlement geen zeggenschap over heeft, zoals justitie en buitenlandse zaken, blijven de ministers in beslotenheid behandelen.

Het Europees parlement krijgt verder inspraak bij allerlei technische regels uit Europa, die tot nu toe door ambtenaren van de lidstaten worden genomen samen met de Europese Commissie. Het parlement mag deze regels voortaan terugdraaien.

Ook hebben de EU–leiders besloten om nationale parlementen zoals de Tweede Kamer beter te betrekken bij Europese wetten. Ze krijgen alle stukken toegestuurd en mogen commentaar geven, al krijgen ze geen inspraak. Een voorstel om het vetorecht te schrappen bij justitiezaken, haalde het niet.

De Unie wil voortaan anders te werk gaan bij het opnemen van nieuwe leden. Komend halfjaar praten de EU–leiders over een andere werkwijze, waarbij bijvoorbeeld landen die lid willen worden, eerst de belangrijkste wetten moeten aannemen zoals over mensenrechten.

Bovendien wil de EU kijken naar de eigen ‘opnamecapaciteit’, met andere woorden de eigen kracht om nieuwe lidstaten aan te kunnen. „De Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de EU) zal een nieuwe definitie daarvoor uitwerken", legde kanselier Wolfgang Schüssel van huidig EU–voorzitter Oostenrijk uit. Commissievoorzitter José–Manuel Barroso zei echter dat het niet de bedoeling is dat de EU kandidaatlanden kan weigeren door te wijzen op een gebrek aan opnamecapaciteit.

De EU–leiders werden het verder snel eens over het invoeren van de euro in Slovenië. Dat land voldoet ruimschoots aan alle criteria, hadden de ministers van Financiën van de EU eerder al vastgesteld.