Koninginnenacht 1999. De 16-jarige Marianne Vaatstra fietst midden in de nacht naar haar huis in Zwaagwesteinde. Nabij het gehucht Veenklooster wordt ze van haar fiets getrokken, in een weiland verkracht en vermoord.De moord geeft veel onrust in de omgeving, mede omdat nog geen kilometer verderop een asielzoekerscentrum ligt. Velen zoeken de dader daar. Het openbaar ministerie is op zoek naar een Irakees en een Afghaan, die spoorloos uit het azc verdwenen zijn. DNA-onderzoek wijst uit dat zij de daders niet zijn.

Een jaar later spant misdaadverslaggever Peter R. de Vries een kort geding aan tegen de Staat der Nederlanden. Hij eist dat er een grootschalig vrijwillig DNA-onderzoek komt onder 20.000 mannen die in een straal van 5 kilometer rond het misdrijf wonen. Justitie weigert.

Veel journalisten vragen zich hardop af of het wel de taak is van een verslaggever om zich op deze manier in een moordzaak te mengen. Het commentaar van De Vries: „Het maakt niet uit of de bakker, de slager, of een journalist zich ermee bemoeit, als deze kindermoord maar wordt opgelost!”

Op 2 juli 2001 wordt het rechercheteam-Vaatstra officieel ontbonden. In 2002 volgt een tweede onderzoek. Een nieuwe officier van justitie, een nieuwe teamleiding en een vrijwel geheel nieuw politieteam nemen het onderzoek opnieuw onder de loep, om te kijken of er nieuwe invalshoeken te vinden zijn. Zonder resultaat. Op 1 juli 2003 wordt het onderzoek opnieuw stopgezet.

Tweede Kamerlid Hilbrand Nawijn vertrouwt het allemaal niet. Na gesprekken met de familie Vaatstra zet hij de gepensioneerde rechercheur Akerboom op de zaak. Die spreekt dertien agenten die bij de zaak betrokken zijn geweest. Zij zeggen dat collega’s hebben geweigerd DNA-materiaal af te staan. Ook vinden zij dat sommige aanwijzingen niet voldoende zijn onderzocht.

Volgens Nawijn dringen de agenten stuk voor stuk aan op een grootschalig DNA-onderzoek onder buurtbewoners en betrokken politiemensen. Dit wordt echter van hogerhand afgewezen.

Nawijn vermoedt dat politie en justitie bewust feiten verdoezelen. „Ik spreek mensen die een tip doorgegeven hebben, maar daar niets meer van horen. Ik krijg zelf tips van mensen die niet bij de politie zijn geweest, omdat ze die niet meer vertrouwen. Ik zie het dan als mijn plicht om voor die mensen op te komen.”

Nawijn en Akerboom denken dat de moord met veel moeite nog kan worden opgelost. Ze hebben zelfs al vier verdachten op het oog, onder wie een ex-politieman die in 1999 actief bij het onderzoek betrokken was. Nawijn: „Zonder het grootschalige DNA-onderzoek komen we niet verder. Het OM en minister Donner blijven dit weigeren. Het enige wat er voor ons overblijft, is demonstreren.”

Vorige week donderdag riep het Kamerlid „heel Nederland op te komen protesteren om de ivoren toren van het OM te slechten.” Hij had echter vergeten een vergunning aan te vragen, zodat de demonstratie niet doorging. Wel overhandigde hij in het bijzijn van Bauke Vaatstra een petitie aan hoofdofficier van justitie Den Hollander. Donderdagmiddag houden drie vrouwen uit Zwaagwesteinde een nieuwe demonstratie op het Waagplein in Leeuwarden.

Nawijn gebruikt wel meer onorthodoxe methoden om zijn zin te krijgen. Zo onderzoeken twee Drentse rechercheurs of Akerboom de Friese collega’s onder valse voorwendselen aan het praten heeft gekregen. Hij zou hebben gezegd dat het om een parlementair onderzoek gaat, in plaats van een particulier onderzoek van een Kamerlid.

Nawijn ontkent het verhaal ten stelligste. Hij riep vorige week dinsdag zelfs Friese agenten op om een halfuur te staken als protest tegen het interne onderzoek bij de politie. „Het is een schande dat politiemensen door mijn onderzoek in de problemen komen.” Nawijns oproep blijft zonder resultaat: de politie werkt gewoon door.

Het gewroet van het Kamerlid in het Friese politiekorps levert hem stevige kritiek op. Korpsbeheerder Dales zei in de media dat hij Kamervoorzitter Weisglas gaat vragen Nawijn op het matje te roepen. Dat verzoek was woensdag echter nog niet bij Weisglas binnengekomen.

Ook het OM is boos. In een interview met het AD zegt procureur-generaal Harm Brouwer „helemaal niets te kunnen” met de handelwijze van Nawijn. Vooral het feit dat het Kamerlid zijn bevindingen niet met justitie wil delen, stuit hem tegen de borst. „Ik vind het goed dat hij ons volgt, maar geef ons die nieuwe informatie dan ook!” zegt Brouwer. „Dat weigert hij dus. Hij criminaliseert de hele Friese politie en geeft het OM een enorme draai om de oren, maar wil ons de onderzoeksresultaten niet geven. Wat is dan je doel?”

Een woordvoerder van het OM vult aan: „Nawijn weet heel goed dat alleen politie en justitie bevoegd zijn om de dader te pakken. Het kan bijvoorbeeld best zijn dat de vier verdachten die Nawijn op het oog heeft, allang door ons zijn nagetrokken. Misschien hebben wij zelfs hun DNA al wel onderzocht.”

De vraag dringt zich op of het wel zo handig is dat Nawijn zich met de kwestie bemoeit. De familie Vaatstra heeft door zijn onderzoek weer nieuwe hoop gekregen, terwijl de kans klein is dat er werkelijk een verdachte wordt opgepakt. Nawijn: „De familie staat vierkant achter mijn onderzoek. Als zij zeggen dat ik ermee moet stoppen, doe ik het direct.”

Voor de publiciteit zegt Nawijn het niet te doen: „Ik weet niet eens of ik met de verkiezingen mee ga doen. Het enige voordeel van alle berichten in de media is dat ik nog meer tips binnenkrijg.”