Bij ongewijzigd beleid stijgen de zorguitgaven in 2020 tot 57 miljard euro, 18 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Als deze stijging volledig voor rekening komt van verzekerden, stijgen de premies voor een ziektekostenverzekering met een factor 4.Volgens de commissie-Scheepbouwer is het zaak dat ziekenhuizen ruim baan krijgen om echt te ondernemen. Slechts voor 10 procent van de behandelingen in ziekenhuizen gelden vrijemarktprijzen. Voor de overige 90 procent stellen overheid en verzekeraars het budget van ziekenhuizen vast.

Wie efficiënter gaat werken, riskeert daarmee een budgetkorting. De mogelijkheid om de kosten voor vernieuwingen terug te verdienen, verdwijnt daarmee, aldus het rapport.

Met uitzondering van de topklinische zorg moet daarom elke behandeling, dus ook de spoedeisende, voor prijsonderhandelingen worden vrijgegeven, vindt de commissie. In het rapport bepleit zij verder ruimte voor ziekenhuizen die zich als een BV willen organiseren.

Het huidige stelsel zorgt volgens de commissie voor hoge kosten tegenover een „middelmatige kwaliteit.” Zo liggen bij veelvoorkomende aandoeningen zoals kanker en beroertes de sterftecijfers in Nederland rond het Europees gemiddelde. Van alle zorguitgaven is slechts minder dan 1 procent voor preventie bestemd. Door een slechte organisatie en veel onnodige herhaalbezoeken duren veel behandelingen langer dan nodig is.

„Aan goede ideeën om de zorg te vernieuwen, is geen gebrek. Wel ontbreekt het aan de juiste prikkels om te innoveren”, aldus het rapport. Meer concurrentie tussen ziekenhuizen brengt daar verandering in, menen de auteurs.

Een voorbeeld van een drempel om te vernieuwen is dat ziekenhuizen die efficiënter werken door meer patiënten in dagbehandeling te helpen zichzelf in de vingers snijden. De vergoeding voor een behandeling in dagopname ligt namelijk lager dan de vergoeding voor een klinische behandeling. Dure apparatuur wordt door productieplafonds niet optimaal ingezet, constateert het rapport verder. „MRI-scanners zijn maar een derde van de dag in bedrijf, terwijl patiënten best ’s avonds of in het weekend naar het ziekenhuis willen komen.”

Een woordvoerder van de vereniging van ziekenhuizen NVZ zei dinsdagmorgen in een reactie blij te zijn met het pleidooi voor meer ondernemersvrijheid. „Spijtig is wel dat het rapport voorbijgaat aan een aantal positieve trends. De stijging van de arbeidsproductiviteit in de zorg houdt gelijke tred met die in de gehele economie. Bovendien slaagt de ziekenhuissector er binnen de gehele gezondheidszorg het beste in de kosten te matigen.”