De grijze bestelbus van Gemeentebelastingen Rotterdam (GBR) rijdt zachtjes langs rijen geparkeerde auto’s in de havenstad. Aan de binnenkant van de voorruit zit een klein cameraatje geplakt. Op de achterbank zit deurwaarder Wim („doe maar geen achternamen”) als een waakhond naast een laptop. Op het scherm is precies te zien wat het oog van de camera waarneemt: nummerplaten. Tenminste, dat is de bedoeling. „Iets omlaag, Rorik, ik zie op dit moment alleen een achterruit.”Chauffeur Rorik doet gehoorzaam wat hem wordt gevraagd. Nu verschijnen er wel kentekens in beeld. „Piep”, zegt de apparatuur bij het passeren van elke geparkeerde auto. Ook bij afvalbakken laat de scanner van zich horen. „Daar is-ie gek op”, lacht Wim.

Plotseling snerpt het geluid van een ingeblikte sirene door de bus. De drie deurwaarders in de bestelbus veren op. „Ho, stop”, zegt Wim. Met een snelle druk op een knop van de laptop tovert hij een rijtje gegevens op het beeldscherm. „Die knalgele Daihatsu Sirion heeft 304 euro aan belastingschuld openstaan.”

De eigenaar van de Daihatsu is slachtoffer geworden van een primeurtje. GBR rijdt sinds twee weken rond met automatische nummerplaatherkenning, het zogenoemde ANPR-systeem. Een camera scant alle nummerplaten en checkt dan binnen een paar seconden of de eigenaar belastingschulden heeft.

De invoering van de scanner is het gevolg van het strengere beleid van GBR. Sinds eind 2003 maakt de dienst meer dan ooit ernst met handhaving. Het bestand van 60.000 wanbetalers is inmiddels teruggebracht tot 16.000. Deze personen zijn de gemeente in totaal nog voor 15 miljoen euro aan belastinggeld schuldig. Rotterdam streeft ernaar dit aantal voor het einde van het jaar terug te brengen tot zo’n 10.000 à 12.000.

Fred Marree van GBR is enthousiast over de nieuwe apparatuur. „Vroeger was het opsporen van wanbetalers monnikenwerk. We moesten alle kentekens met de hand opschrijven. Vervolgens belden we om uit te zoeken of de eigenaar nog belastingachterstanden had. Nu zijn binnen een fractie van een seconde alle gegevens bekend. Op een gemiddelde dag pakken we wel tien tot vijftien wanbetalers. Vroeger waren dat er hooguit vier.”

Het systeem is bovendien een stuk veiliger voor deurwaarders, stelt Marree. „We komen nu vrijwel niet in contact met wanbetalers. Dat voorkomt eventuele confrontaties. We mogen namelijk geen aanhoudingen plegen. Dat is een taak van de politie.”

Marree heeft geen medelijden met personen die de klos zijn. „Het zijn absoluut geen zielige types. De ANPR gaat pas piepen bij klanten die al een aanmaning, een dwangbevel en een hernieuwd bevel hebben genegeerd. Ze hebben dus genoeg momenten gehad om te reageren. Vaak is het gewoon gemakzucht.”

De eigenaar van de Daihatsu komt er voorlopig nog goed van af. Deurwaarder Wim schuift een brief onder de ruitenwissers waarin de belastingdienst nogmaals aandringt op betaling. Neemt de eigenaar dit niet ter harte, dan is hij bij volgende controle zijn auto kwijt.

Van degenen die meer dan 700 euro hebben openstaan, wordt de auto meteen weggesleept. En dat gebeurt snel. Een printer op de achterbank draait een formulier voor inbeslagname uit, terwijl de auto een wielklem krijgt. Vervolgens bellen de deurwaarders een sleepbedrijf en vertrekken ze weer. Op naar het volgende slachtoffer.

Marree stelt dat het wegslepen van een auto niet heel vaak voorkomt. „De meesten krijgen het geld nog aardig snel boven water. Dat verbaast mij altijd weer. Tijdens verkeerscontroles met de scanner, in samenwerking met de politie en de rijksbelastingdienst, is er tot nu toe 140.000 euro contant op straat afgerekend. Blijkbaar hebben mensen er alles voor over om hun auto te behouden.”

Deze ochtend blijft de vangst mager. Slechts drie wanbetalers krijgen een envelop achter hun ruitenwissers gestopt. Marree: „Op zo’n moment begin ik wel even te twijfelen. Het is behoorlijk gevoelige apparatuur, echt hightech. Maar goed, we kunnen het ook van de positieve kant bekijken. Wellicht zijn Rotterdammers gewoon een braaf volkje.”