Ongeloof, verdriet en vooral verbijstering
DEN HAAG - Ruziënde fractiegenoten en getergde ministers, een zwaar aangeslagen Ayaan Hirsi Ali, de Kamervoorzitter die uit zijn rol valt en parlementariërs die debatteren met rode gezichten. Het was een dramatische dag op het Binnenhof, zeker voor minister Verdonk.
Het leven in de Kamergebouwen is nog maar net op gang gekomen of de eerste emotionele uitbarstingen zijn al een feit. Voor de deur van de VVD-fractiekamer vraagt een camerateam van de NOS om reacties op het aangekondigde afscheid van Hirsi Ali. Het is meteen raak. Vicefractievoorzitter De Vries, doorgaans een zeer ingetogen politica, is laaiend en laat zich helemaal gaan. Ze suggereert dat haar partijgenote minister Verdonk (Vreemdelingenzaken) bloed aan haar handen heeft als Hirsi Ali nu iets zou overkomen.
Een volgend VVD-Kamerlid zet haar meteen voor schut. „Een schandalige opmerking”, betitelt hij de uitspraak van zijn fractiegenoot. Het gevecht wordt binnenskamers, tijdens de wekelijkse fractievergadering, voortgezet. Na afloop verklaart fractievoorzitter Van Beek, die nog maar kortgeleden de hamer van Van Aartsen overnam, dat de emoties hoog opliepen. Het is al snel duidelijk dat vooral Verdonk het moet ontgelden. De (beperkte) steun die ze had als kandidaat-lijsttrekker, staat zwaar op de tocht.Nog heftiger gaat het er aan toe tijdens de persconferentie van Hirsi Ali zelf, aan het begin van de middag. De grote zaal in Nieuwspoort puilt uit. Camerateams en fotografen vechten om de beste plekken. De vrouw om wie alles draait op deze dag, wordt geflankeerd door minister Zalm en partijvoorzitter Van Zanen. Ze leest een ingetogen verklaring voor. Haar stem trilt; ze heeft zichtbaar moeite zichzelf in bedwang te houden. Er klinkt opvallend weinig cynisme door in haar woorden. Zelfs over minister Verdonk oordeelt ze genuanceerd.
Na afloop krijgt ze applaus. In de zaal blijkt zich een deel van haar vriendenkring te hebben verzameld, onder wie de publicisten Paul Scheffer, Afshan Ellian, Ephimenco en Leon de Winter. Ze genieten als vervolgens minister Zalm de spot begint te drijven met de snelheid waarmee zijn collega Verdonk en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in deze kwestie hebben gehandeld. „Als de IND altijd zo voortvarend te werk gaat, zijn de achterstanden snel weggewerkt”, sneert hij. Vooraf heeft hij nog wel duidelijk gemaakt dat hij hier zit als voormalig lijsttrekker en fractievoorzitter maar dat kan de vete met zijn partijgenote Verdonk niet verhullen.
Als Hirsi Ali is vertrokken, lucht ook VVD-fractievoorzitter Van Beek zijn hart. De gevoelens binnen zijn gelederen buitelen over elkaar heen. Kwaadheid, verdriet, ongeloof maar vooral verbijstering. Hij maakt er geen geheim van dat er binnen de fractie voortdurend heftige debatten met Hirsi Ali zijn gevoerd maar dat iedereen nu als één man om haar heen staat. Ook hij neemt de IND op de korrel. „Laat de dienst met dezelfde snelheid waarmee ze de afgelopen dagen te werk is gegaan, zorgen dat Hirsi Ali het Nederlanderschap weer terug krijgt.”
Later op de middag verzamelt de pers zich in een chique commissiekamer waar Kamervoorzitter Weisglas een persconferentie geeft. Veel nieuws heeft hij niet, maar hij is zo vaak om commentaar gevraagd dat hij besloten heeft de media in één keer af te werken. Een belangwekkende vraag is hoe het nu zit met de rechtsgeldigheid van de besluiten als een van de 150 Kamerleden geen Nederlander geweest blijkt te zijn geweest, terwijl dat wel vereist is. Weisglas kan iedereen gerust stellen. Er is in dat opzicht niets aan de hand. Voor het overige blijft hij, zoals een Kamervoorzitter betaamt, tamelijk vormelijk. Totdat een journalist op het eind vraagt wat hij vindt van de uitspraak van Wiegel dat het vertrek van Hirsi Ali geen groot verlies is. „Dat vond ik een rotstreek”, zo laat hij zich gaan.
De temperatuur in het Kamergebouw loopt opnieuw hoog op als minister Verdonk tijdens het door GroenLinks aangevraagde spoeddebat keer op keer verwarring zaait. Of ze niet al veel langer wist dat Hirsi Ali had gelogen bij het aanvragen van het Nederlanderschap? En waarom dan nu die haast? Ze moet toegeven dat ze in een van Hirsi Ali’s boeken een andere naam is tegengekomen, maar dat ze had gelogen was niet eerder tot haar doorgedrongen.
De Kamer reageert vol ongeloof. Halsema (GroenLinks) betwijfelt zelfs openlijk of Verdonk wel de waarheid spreekt. De minister trekt wit weg. De beschuldiging van Halsema is vals, zo maakt ze duidelijk. Toch kan ze de Kamer niet overtuigen. Ze mist de juiste toon en vaak weet ze lastige vragen slechts te pareren door eerdere antwoorden voor een derde of vierde keer te herhalen. Minister Donner (Justitie), die naast haar zit, ergert zich zichtbaar.
In de wandelgangen luchten getergde VVD-Kamerleden hun gemoed. Ze geven aan dat Verdonk al haar krediet heeft verspeeld en kondigen een motie aan waarin de minister wordt gedwongen haar huiswerk over te doen. Zou Verdonk dat weigeren, dan mag ze van de verhitte liberalen vertrekken. Zo ver komt het niet. Ze kiest, even na middernacht, eieren voor haar geld. Een nog al ontgoochelend slot voor een minister die zo graag daadkrachtig wil zijn maar daar het verkeerde dossier voor uitkoos.