De terrasjes op de zonovergoten Kerkbrink in Breukelen trekken meer aandacht, maar ook bij de campagnekraam staat een handjevol fietsers. Zonnebril op, sandalen aan - de zomer spat van hen af. Wie tussen 13.30 en 14.00 uur met een fiets aan de hand de stand bezoekt, maakt kans op een waardecheque van honderd euro.„M’n moeder heeft me meegesleept”, zegt Jonneke Zwarts (19). Haar broer Steven (17), moeder Olga (48) en zijzelf hebben alle drie hun fiets meegenomen. „Ik kom nooit met de auto”, zegt Jonnekes moeder. „Wij gaan onze spaarkaart wel vol krijgen.”

Zeven weken lang krijgt elke fietsende klant in Breukelen bij ruim veertig deelnemende winkels een stempel. Een volle kaart van tien stempels geeft kans op een prijs, bijvoorbeeld een fiets ter waarde van 500 euro. De fietsactie wordt gecoördineerd door de gemeente.

„Afgekeken in België”, zegt een voorlichter van de vereniging voor natuur- en milieueducatie IVN Consulentschap Utrecht, die in opdracht van de gemeente een campagne opzette om fietsgebruik te bevorderen. „Het is een Vlaamse campagne. Hasselt begon er vijf jaar geleden als eerste mee. Nu is het daar een groot succes, bijna driekwart van de winkeliers doet mee.”

Aanleiding voor de Breukelse versie is de slechte luchtkwaliteit ter plaatse. Milieucoördinator Simon Miske wijst richting de hervormde kerk, bij het kruispunt van de Kerkbrink en de Straatweg. „Op die plek, honderd meter naar links en honderd meter naar rechts, zit het probleem. De concentratie stikstofdioxide en fijnstof is te hoog. Wij zijn verplicht er iets aan te doen.” Ruim een kwart van de daar passerende auto’s maakt volgens Miske een rit binnen de gemeente. Daarom kan ”Met belgerinkel naar de winkel” effectief zijn. Het is de eerste campagne in een meer grootscheepse aanpak. In het najaar gaat de gemeente zich bijvoorbeeld richten op vervoer van huis naar scholen en ook schonere bussen staan op de agenda.

Op het dorpsplein staat een aantal ’gekke fietsen’, die rare manoeuvres maken tijdens het rijden. De gemeente heeft ze voor de gelegenheid neergezet, maar ze zijn de meeste tijd werkloos. Bij een paar kinderen vallen ze wel in de smaak. Oliver van den Bergh (10) worstelt met een hobbelende ligfiets, zijn maatje Maaike Heus (11) kijkt toe. „Het begin is het lastigst”, maakt hij duidelijk. Na een geslaagd rondje laat hij zijn broek zien, niet langer lichtblauw, maar zwart. „Die wordt er een stukje viezer van”, concludeert de jonge inwoner van Breukelen. Hij houdt van fietsen. „Het is gewoon lekker, een beetje frisse lucht.”

Oliver heeft de burgervader aan zijn zijde. Op zijn donkergrijze fiets komt Dales aan, verhit hoofd, colbert open, maar geen belgerinkel. Hij overhandigt de cheque aan een meneer uit Maarssen, de gelukkige onder enkele tientallen deelnemers. De burgemeester pakt ook naar zijn werk de fiets, vertelt hij even later desgevraagd. „Ik kom dan ontspannen aan en ’s avonds kom ik weer ontspannen thuis.”

Het personeel van Gall&Gall vraagt zich af hoe te controleren valt of de klanten echt op de fiets zijn. Bep Zweerus: „We willen dat zo meteen aan de burgemeester voorleggen, als hij in onze winkel de eerste spaarkaart in handen zal nemen.” Door alle drukte blijkt die vraag later vergeten te zijn. „Mensen die lopend komen, krijgen van ons in elk geval ook een stempel”, besluit collega Dineke Vermeulen. Volgens het IVN vertrouwt de gemeente op de eerlijkheid van mensen. „We kunnen winkeliers niet vragen naar buiten te gaan om te kijken of hun klant op de fiets is. Zeker voor een winkel als Albert Heijn is dat niet te doen.”

Mevrouw H. Reijmerink („volgende week 75”) kwam zomaar even langs „om een kijkje te nemen” bij het startschot. Ze is niet op de fiets, vanwege haar arm die in een mitella zit. Als het gips eraf is, laat ze de auto „zeker weten” weer staan. Een horde motorrijders is minder betrokken bij de actie. Met veel lawaai crossen ze over de Kerkbrink. Boven de kleurrijke parasols van de terrassen hangt een grote wolk uitlaatgassen. „Over vervuiling gesproken”, mompelt een voorbijganger. „Hier moeten we lang voor fietsen”, verzucht moeder Zwarts.