Inmiddels bestaat de Woongroep Fort Pannerden, zoals de krakers zichzelf noemen, zes jaar. In 2000 werd het verdedigingswerk gekraakt. Op dat moment stond het al veertig jaar leeg. Staatsbosbeheer bezit het monument sinds 1988. De gemeente Lingewaard neemt de erfpacht over, maar alleen als de illegale bewoners vertrokken zijn, aldus een woordvoerder van de gemeente.Fort Pannerden werd tussen 1869 en 1871 gebouwd als onderdeel van de Hollandse Waterlinie. Het verdedigingswerk lag zeer strategisch: precies op de splitsing van Waal en Rijn, aan de rand van Doornenburg. Maar de waterlinie werd overbodig. Na de Tweede Wereldoorlog raakte het fort in verval, hoewel het gebouw nog enige tijd is gebruikt als opslag voor explosieven die na de oorlog overal in de Betuwe werden gevonden.

In 1969 kreeg Fort Pannerden de status van nationaal monument, maar er was nooit geld voor restauratie. Pogingen van een stichting in de jaren tachtig om Pannerden te restaureren liepen door geldgebrek op niets uit.

In de huidige plannen om de Hollandse Waterlinie door heel Nederland weer zichtbaar te maken speelt het bouwwerk echter weer een prominente rol. Staatsbosbeheer en de gemeente Lingewaard verwachten dan ook dat zij nu een flink deel van de benodigde 5 miljoen euro voor het opknappen gesubsidieerd kunnen krijgen van het Rijk.

Staatsbosbeheer wil in het fort een vleermuizenhotel en een informatiecentrum over het gebied huisvesten. De gemeente Lingewaard heeft plannen voor de vestiging van een natuurmuseum. „Met de mogelijkheid om een kopje koffie te drinken, maar zeker geen grootschalige horeca, zoals de krakers zeggen”, aldus een gemeentelijke woordvoerder.

Staatsbosbeheer spant een kort geding aan tegen de krakers. Die hadden tot dinsdag de tijd hun onderkomen vrijwillig te verlaten, maar weigerden dat. De rechter heeft nu het laatste woord. Staatsbosbeheer en de gemeente hopen nog dit jaar bezoekers in Fort Pannerden te kunnen ontvangen.

Die kans is overigens niet zo heel groot. Als het aan de krakers ligt, zitten ze er nog wel even. Ze hebben zelf een stichting in het leven geroepen die zich bezighoudt met de toekomst van het fort, midden in natuurgebied de Klompenwaard. Ze vinden dat activiteiten in en rond het fort geen aanslag op natuur en milieu mogen vormen.

Ze voelen er ook niet zo heel veel voor om subsidie aan te vragen om het betonnen monument aan te passen. „Dat past niet zo bij onze levenhouding”, vertelt kraker Joost, die zelfs een uitkering weigert. „Zoiets schept verplichtingen en daar houden we niet van.”

De woongroep is overigens populair bij de bevolking. Op zondagen verzorgen ze gratis rondleidingen (en doordeweeks op afspraak). Daarnaast mogen dorpsbewoners gebruikmaken van de ruimten in het fort voor allerlei bijeenkomsten. „Er worden hier ook Bijbelstudies gehouden. Afgelopen herfst mochten we zelfs het bedrijfsuitje van BAM Bouw welkom heten.”

Verder zijn de handige klussers alvast op kleine schaal met de restauratie van het fort begonnen. „Zonder daarbij overigens veranderingen aan te brengen. We slaan nog geen spijker in de muur.”

Ruim 5000 steunbetuigingen hebben de twintig ’knuffelkrakers’ inmiddels bij elkaar gescharreld. Mocht de rechter desondanks in negatieve zin beslissen over de toekomst van de Woongroep Fort Pannerden, dan is de ontruiming niet zomaar gepiept. De vesting is namelijk alleen via het dak in te nemen en helikopters kunnen er niet landen. Ongetwijfeld staat Nederland dan een van de spectaculairste ontruimingen uit de kraakgeschiedenis te wachten.