Kamp weigerde tot dinsdag categorisch gedetailleerde informatie te verstrekken over het optreden van de speciale troepen in Afghanistan en de werkafspraken die ze hadden gemaakt met de Amerikanen.De minister gaf dinsdag tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer echter volstrekte openheid over een vijftal incidenten waarbij Nederlandse militairen waren betrokken.

De commando’s en mariniers lieten in de eerste twee maanden van dit jaar in de Afghaanse provincie Kandahar in totaal 21 Afghanen arresteren wegens wapen- of drugstransport. De feitelijke arrestaties werden verricht door Amerikanen die met de Nederlanders op patrouille waren of door hen werden opgeroepen.

Kamp erkende dinsdag dat hij bewust heeft gezwegen over de acties van de commando’s. Hij meldde slechts één incident, waarbij een Afghaan bij een vuurgevecht om het leven kwam. Omdat de speciale eenheden sinds kort weg zijn uit Kandahar, kan hij nu wel volledig opening van zaken geven, legde de bewindsman dinsdag uit.

GroenLinks-Kamerlid Karimi vermoedt dat Kamp zweeg om de discussie begin dit jaar over een nieuwe Afghanistanmissie niet nadelig te beïnvloeden. Ze beschuldigde het kabinet ervan „actief te hebben bijgedragen aan schending van de mensenrechten.”

Een aantal van de gevangengenomen Afghanen is namelijk gedetineerd in de Amerikaanse gevangenis op de luchtmachtbasis bij Bagram. Mensenrechtenorganisaties vrezen dat gevangenen daar niet correct worden behandeld.

Ambtenaren van zowel de Directie Juridische Zaken als de Directie Algemene Beleidszaken van het ministerie van Defensie hebben Kamp gewezen op de risico’s van dit soort gebeurtenissen. Als verdachten, door Nederlandse inzet, in Amerikaanse handen komen, bestaat het risico dat deze niet conform de internationaal geldende regels worden behandeld, aldus de ambtenaren.

De minister stelde dinsdag echter dat Nederlandse troepen zich steeds hebben gehouden aan het internationale oorlogsrecht. Hij voelt er niets voor om de gevangenen te volgen om te zien of ze goed worden behandeld.

De linkse partijen PvdA, GroenLinks en SP willen echter dat Kamp wel navraag doet naar hun lot. De bewindsman zei dat het kabinet steeds bij de Amerikanen aandringt op naleving van het humanitair oorlogsrecht, maar dat Nederland geen grip heeft op de situatie. De coalitiepartijen CDA en VVD accepteren dat de antiterreurstrijd niet met schone handen kan worden gevoerd.

In militaire kringen is met lichte verbazing gereageerd op de openheid van de minister. „Operaties van commando’s zijn per definitie geheim. Dat moet ook zo blijven”, aldus een betrokken officier.

Een deel van de Nederlandse commando’s die onder de vlag van operatie Enduring Freedom in Kandahar actief waren, keert terug naar Nederland. Een ander deel van de commando’s gaat de nieuwe Nederlandse missie in Uruzgan ondersteunen.