Dat bleek donderdag tijdens een spoeddebat met de ministers Verdonk van Vreemdelingenzaken, Donner van Justitie en Bot van Buitenlandse Zaken.Mensensmokkelaars, die ook vanuit Nederland zouden opereren, halen jonge weeskinderen onder valse voorwendselen illegaal naar Nederland. Daar worden de kinderen soms jarenlang misbruikt als een soort slaaf in de huishouding. Hun nepouders incasseren voor hen kinderbijslag. Zodra de jongeren te oud zijn of niet meer nodig zijn, dumpen hun ’ouders’ hen weer in hun thuisland.

Het doel van de kindersmokkel is niet in de eerste plaats om goedkope hulp in de huishouding te krijgen. „Het eigenlijke doel is de identiteit van de weeskinderen te kopen”, aldus ChristenUnie-Kamerlid Huizinga. „Als je dat kind hebt gedumpt in Somalië, kun je heel gemakkelijk een ander kind mee terugnemen. Dit keer met medeweten van de ouders en uiteraard tegen een forse betaling.”

Veel Somaliërs proberen hun kinderen in het rijke Westen onder te brengen, zodat hun kroost onderwijs kan krijgen. In Somalië zijn de scholen sinds de oorlog in 1991 dicht.

Het is niet duidelijk hoeveel weeskinderen zijn achtergelaten in Somalië. Een aantal van hen is naar Ethiopië uitgeweken en heeft zich daar tot de Nederlandse ambassade gewend. Ze hebben geen papieren en weten niet wie hun ouders zijn. Inmiddels zijn twee broers via de ambassade overgedragen aan hun biologische ouders in Somalië.

De Tweede Kamer is bezorgd over de „afgrijselijke en schrijnende situatie” van de slachtoffertjes. De fracties drongen er donderdag bij het kabinet op aan om de dumping tegen te gaan en de daders te bestraffen. Ook moeten de kinderen een verblijfsvergunning krijgen.

Huizinga verweet minister Bot dat het voor de slachtoffertjes moeilijk is om hun verhaal te doen bij de ambassade in Ethiopië. Ze krijgen daar geen toegang omdat ze geen identiteitspapieren hebben.

Bot zegde toe dat hij de Nederlandse ambassades in Afrika opnieuw instructies zal geven om extra aandacht te geven aan kinderen die daar aankloppen. Zij moeten hun verhaal kunnen doen.

Minister Verdonk wilde niet toezeggen dat de slachtoffers automatisch een verblijfsvergunning voor Nederland krijgen. Hun omstandigheden worden altijd individueel getoetst. Het kabinet komt volgende maand met meer informatie over de achtergelaten Somalische kinderen.

Oorlogsmisdadigers uit Somalië, Sierra Leone en Irak krijgen geregeld de kans te ontvluchten doordat ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken de vervolging belemmeren. Dat concluderen onderzoekers in dienst van het ministerie van Justitie in een rapport over opsporing en vervolging van oorlogsmisdadigers.

Door de werkwijze van ambtenaren van Buitenlandse Zaken worden strafrechtelijke onderzoeken regelmatig vertraagd en komen informanten en getuigen in de problemen.

Dat komt bijvoorbeeld voor als contact wordt opgenomen met een rechter-commissaris in Somalië die in het verleden zelf betrokken was bij oorlogsmisdaden. Die waarschuwt zijn vroegere kameraden als hij hoort dat er een onderzoek naar hen loopt. De verdachten krijgen dan de kans om te vluchten.