Hoe krijg je een collegezaal vol met mensen van alle leeftijden? Door een alledaags onderwerp als ruzie maken op het programma te zetten. Dat gebeurde gistermiddag op de Universiteit van Tilburg. Cultureel antropoloog Dirck van Beckum -„ik heb tien jaar gevechtskunst gedaan”- toonde aan dat ruzie maken in elke cultuur voorkomt. „Alleen doet iedereen het op z’n eigen manier.”Nederlanders maken slecht ruzie, vindt Van Beckum. „We polderen te veel. We praten eindeloos en blijven zoeken naar het compromis.” Wat is volgens hem een goede ruzie? „Als je de juiste balans vindt tussen emotionaliteit en rationaliteit. Hirsi Ali kan dat.”

Van Beckum neemt afstand van mensen die alle conflicten met praten willen oplossen en bang zijn voor ruzie. „Angst is een slechte raadgever, maar je ratio nog meer. Ruzie werkt ontladend. Echte emotie draagt bij aan de oplossing van een conflict. Ruzie herordent de verhoudingen en herstelt de rangorde tussen mensen. Dat hebben we af en toe nodig. We kunnen niet zonder pikorde.”

Dat ruzie zelfs in de werksfeer functioneel kan zijn, moeten we nog leren, constateert Van Beckum. „Een Turkse hulpverleenster werd drie keer kwaad tijdens werkoverleg. Echt kwaad, omdat ze vond dat een cliënt onvoldoende aandacht kreeg. Ze werd ontslagen; ze was niet professioneel.”

Machteld de Hoon, universitair docent privaatrecht, benadrukt juist wel het belang van praten. Ze promoot mediation, waarbij twee ruziënde partijen niet naar de rechter stappen, maar hun conflict laten oplossen door een bemiddelaar. „Er is veel aversie tegen mediation”, ervaart De Hoon. „Mensen vinden het soft.” De juriste strooit met cijfers om het succes van mediation aan te tonen. „Ruim 70 procent van de mediationgevallen slaagt. Mediation is populair. In 1998 waren er 330 geregistreerde gevallen, in 2004 ruim 16.000.”

Mediation heeft grote voordelen, stelt De Hoon. „Het is goedkoper dan een rechtszaak. Een mediator vraagt gemiddeld 150 euro per uur. De ruziënde partijen spreken van tevoren af dat ze de kosten samen delen. Bij een rechtszaak betaalt de verliezer het volle pond. Mediation werkt ook sneller. Ruim 65 procent van de zaken is binnen tien weken opgelost. Kom daar eens om bij de rechter.”

Maar mediation is niet altijd geschikt, geeft De Hoon toe. „Als een van beide partijen koste wat het kost gelijk wil hebben, kun je beter naar de rechter stappen. Mediation is een goed middel voor mensen die een conflict met elkaar hebben maar het behoud van hun relatie belangrijker vinden.”

Kantonrechter Frank de Visser geeft een college burenruzie, een onderwerp waar hij zich in verdiept voor het tv-programma De rijdende rechter. „Burenruzies zijn er in soorten en maten. Je hebt de klassieke burenruzie. Die gáát ergens over: de kleur van de schutting, een boom die in de weg staat of het parkeergedrag van de overbuurman. Vaak zit er een relatieconflict onder. Het probleem met de schutting is opgelost, maar de buren blijven elkaar met de nek aankijken. Een stuk ingewikkelder.”

Nog lastiger, aldus Visser, zijn de aso’s, de buren die zich van niemand iets aantrekken. „Ze barbecueën op het balkon, vieren midden in de nacht feest en parkeren hun auto in jouw voortuin.” Een verhaal apart vindt hij de psychisch gestoorden die in woonwijken moeten integreren. „Toevallige buren zijn het slachtoffer van hun gedrag. Je kunt zo’n zaak eigenlijk niet als burenruzie behandelen, want je hebt met een patiënt te maken.”

Relatietherapeut Jean-Pierre van de Ven krijgt dagelijks ruziënde partners binnen. Hij pakt de dikke Van Dale erbij voor de betekenis van ruzie: een luidruchtige woordenstrijd. Daar valt volgens de therapeut wel wat op af te dingen: „Je kunt ook flink ruzie maken door zwijgend het raam uit te kijken.”

„Veel ruzies in het huwelijk gaan ten diepste over de vraag: Wie is hier eigenlijk de baas?” weet Van de Ven. Hij vindt ruzie tussen man en vrouw niet per definitie erg. „We moeten af van het idee dat het huwelijk altijd leuk is. Na tien jaar samenzijn weet je wel wat de ander te vertellen heeft. De verveling slaat toe. Een ruzie kan dan functioneel zijn; zelfs een goed teken zijn. Alleen mensen met passie maken ruzie.”