Toen Netelenbos het in 1996 in haar hoedanigheid als staatssecretaris van Onderwijs voorstelde, werd er door een adviescommissie onder voorzitterschap van de Leidse onderwijsdeskundige dr. G. Kohnstamm de vloer mee aangeveegd. Hij stelde dat de mogelijkheid om met onderwijs achterstanden in te halen te beperkt is. Het plan verdween uit beeld.

In 2000 gooide de Twentse onderwijskundige R. Bosker het balletje nog maar eens op. Bosker stelde voor om alle vierjarigen te testen, om de school en ouders te informeren over eventueel in de eerste jaren van het leven opgelopen achterstanden. Hoe gevoelig de kwestie lag, bleek uit de bewoordingen waarmee het idee gelanceerd werd: de test was bedoeld om „latente capaciteiten” aan de oppervlakte te brengen. Maar ook om eventuele taalachterstand van allochtone leerlingen vroeg op te sporen.

Bosker kreeg meteen kritiek van de Nijmeegse onderzoeker Jungbluth. Het is volgens hem maar de vraag of een goede beheersing van het Nederlands zo noodzakelijk is om te slagen in de maatschappij. Hij had er in elk geval geen bezwaar tegen om door een slecht Nederlands sprekende anesthesist te worden geholpen.

Anno 2002 noemt professor G. Meijnen van het SCO-Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam het voorstel van de onderhandelaars een „heel goed idee.” „Het is goed voor kinderen zelf. En het is bruikbaar als je vindt dat scholen moeten worden afgerekend op wat ze kinderen moeten bijbrengen”, zei hij gisteren.

Volgens Meijnen was het toetsen van kinderen enkele decennia geleden een veel minder zwaar beladen onderwerp. Zo werden in de gemeente Den Haag alle kinderen getoetst aan het begin van hun lagereschoolcarrière. Die toets was vooral bedoeld voor intern gebruik op de scholen. „Op die manier wisten de scholen wat voor vlees ze in de kuip hadden.” Maar in de jaren zeventig werd de test afgeschaft.

Hoewel de politiek de afgelopen jaren geen knopen kon doorhakken over het toetsen van kleuters, heeft de onderwijswereld niet stilgestaan. Er zijn diverse tests voor kleuters ontwikkeld. Zo biedt het testinstituut Cito-groep vier toetsen voor de groepen 1 en 2 van de basisschool aan. Deze toetsen zijn niet verplicht.