„We gaan dit wetsvoorstel in de fractie op zijn merites beoordelen”, zei Tweede Kamerlid Luchtenveld maandagmorgen. „De uitkomst staat nog niet vast.”Steun van de VVD is noodzakelijk om het wetsvoorstel aan een meerderheid te helpen. Het CDA heeft al aangekondigd niet aan de komst van een referendum te zullen meewerken. Ook de kleine christelijke partijen voelen er niets voor. Het kabinet heeft laten weten zich niet tegen het wetsvoorstel te verzetten, op voorwaarde dat er in de Kamer een breed draagvlak voor bestaat.

De VVD was in het verleden nooit een voorstander van volksraadplegingen, maar heeft onlangs een draai gemaakt. In het nieuwe Liberaal Manifest, dat in het voorjaar door het VVD-congres werd vastgesteld, staat dat referenda mogelijk moeten zijn. „Maar een manifest is nog geen verkiezingsprogramma”, onderstreept Luchtenveld.

Het Kamerlid is zo voorzichtig omdat de liberalen nog steeds verdeeld zijn over het referendum. De partijtop is voor, maar in delen van de achterban ligt dat anders. In 1999 sneuvelde een poging van het tweede paarse kabinet in de Eerste Kamer door een tegenstem van VVD-senator Wiegel.

Het initiatiefwetsvoorstel van de Tweede Kamerleden Dubbelboer (PvdA), Duyvendak (GroenLinks) en Van der Ham (D66), dat deze week wordt ingediend, lijkt in hoofdlijnen op het vroegere paarse plan. Het houdt dat burgers een door de Tweede Kamer aanvaard wetsvoorstel kunnen terugdraaien. De burgers moeten zelf het initiatief voor het referendum nemen. Daartoe zijn 300.000 handtekeningen nodig. Dat is de helft minder dan in het paarse wetsvoorstel.

Om het referendum in te voeren is eerst een grondwetswijziging nodig, die in twee lezingen door het parlement moet. Ze kan daardoor pas in de volgende kabinetsperiode voltooid zijn.