Tot in al zijn vezels gespannen spiedt een ranke herdershond naar een auto. Trefzeker buigt het slimme dier de kop naar het rechtervoorwiel van het voertuig. Dáár moet de bom zitten. „Je ziet hoe geconcentreerd de hond is. Het dier is totaal in beslag genomen door de geur van de bom”, zegt explosievenexpert Ron Frickel bij een oefenveld, waar even daarvoor een nepbom onder de wagen is bevestigd. Frickel werkt bij REASeuro in het Brabantse Riel, een dorp onder de rook van Tilburg. De onderneming is onder meer gespecialiseerd in het opsporen van geïmproviseerde bommen.De veertien explosievenhonden van het bedrijf kunnen een aantal basisstoffen in explosieven onderscheiden, zegt Frickel, eerder negentien jaar in dienst van het huidige Explosieven Opruimingscommando (EOC). „Denk aan een broodje hamburger. Wij ruiken gewoon dat broodje, een hond maakt onderscheid in sla, saus, brood. Een explosievenhond is bijvoorbeeld gespitst op de geur van nitraat, dat in veel springstoffen is verwerkt.”

Letterlijk van levensbelang is dat een explosievenhond zich bij de vondst van een bom koest houdt. „Anders dan een drugshond moet een explosievenhond níet gaan wroeten in een verdachte koffer en níét gaan blaffen. Ook door geluid kan een bom namelijk ontploffen. Die geïmproviseerde akoestische bommen zijn tegenwoordig zelfs een trend. Spullen daarvoor kun je in de winkel aanschaffen. Denk aan setjes die je bij een bouwmarkt kunt kopen: als je in je handen klapt, gaat de schemerlamp aan.”

Nis
Bij bomverkenningen maken explosievenexperts ook gebruik van technische hulpmiddelen, schetst Frickel. „Neem warmtebeeldapparatuur. Daarmee kun je nagaan of er bijvoorbeeld een doos in een nis in een muur is gestopt. Die doos heeft een andere temperatuur dan de stenen in de omgeving. Ook hebben we de beschikking over een speciaal in Frankrijk gemaakt apparaat, waarin een zaklamp, een fototoestel, een filmcamera en een nachtkijker zijn geïntegreerd. Daarmee kun je bijvoorbeeld boven systeemplafonds kijken.”

In opdracht van politie en justitie voert het Brabantse bedrijf geregeld preventieve bomchecks uit. Over klanten en tactieken laat Frickel niet het achterste van zijn tong zien. Ja, ze doen zaken met multinationals, luchthavens, ziekenhuizen, de spoorwegen. Nee, geen namen. Zijn verhaal is doorspekt met opmerkingen als „Hier kan ik niks over zeggen”, „Dit is een gevoelig en gevaarlijk onderwerp” en „Criminelen lezen de krant ook.”

Een tipje van de sluier opgelicht dan. Vlak voor het recente jubileumbezoek van koningin Beatrix aan Noord-Brabant voerde het bedrijf bomverkenningen uit op locaties waar de vorstin zich zou laten zien. „We maken dan met behulp van plattegronden een draaiboek. Op de ochtend van het bezoek gaan onze mensen de locaties verkennen. Niet zozeer een vreemd voorwerp als wel een vreemde situatie roept vragen op. Een pakketje onder de kerstboom wekt geen argwaan, datzelfde pakketje voor een ambassade wel. Wij letten op braakschade, een afvalbak die van zijn plaats is gehaald, een brandblusser die niet op de gebruikelijke plaats hangt.”

Bij de vondst van een verdacht voorwerp gelden voor de bomverkenner een paar gulden regels: blijf er met je handen van af, blijf er zo kort mogelijk bij en probeer enkele kenmerken van het projectiel in je op te nemen. „Bij een wekkerbom kun je soms aan de wijzer zien wanneer het projectiel af zou moeten gaan.”

Telefoonbom
Sloopt dit riskante werk? „Je voelt iedere keer weer een bepaalde spanning, maar we doen ons werk niet met samengeknepen billen”, reageert Frickel. „Uiteraard nemen we tal van voorzorgsmaatregelen. Honderd procent garantie op veiligheid heb je natuurlijk niet.

Een paar jaar geleden moesten we een groot meubelbedrijf op een bom doorzoeken. Het ging om een telefoonbom. We wisten dat in dat grote gebouw één mobiele telefoon lag én dat in een ander filiaal van dat bedrijf een telefoonbom was gevonden. Dan kijk je elkaar voor zo’n enorm bedrijf wel even aan.

Uiteindelijk werd er boven op het dak van het pand een verdacht pakketje aangetroffen. Dat bleek loos alarm, zoals in bijna alle gevallen.”