Een taboe is het niet, dat leerlingen zichzelf verwonden, zegt Van der Sar, die behalve orthopedagoog ook adjunct-manager hulpverlening is. „Het is problematiek die nu eenmaal voorkomt. Daar wordt open over gesproken. Binnen de scholen is de hulpverlening steeds adequater.” Toch spreekt hij er zeer terughoudend over. „Het komt weliswaar voor, maar ik heb de indruk dat het op onze scholen niet zo erg vaak gebeurt. We horen er niet zo veel over.”Dat laatste is op doorsnee scholen wel anders, zegt Ard Nieuwenbroek van Ortho Consult, een trainingsbureau voor leerkrachten dat een onderzoek hield naar zelfpijniging bij leerlingen. „Je kunt gerust zeggen dat het op iedere school voorkomt. Ook is er geen verschil tussen platteland en stad, blijkt uit ons onderzoek.”

Ook Nieuwenbroek wil het onderwerp geen taboe noemen. „Het is wel een geheim, maar dat ligt meer bij het kind zelf. Leerkrachten schrikken ervan als ze het tegenkomen en vinden het vaak moeilijk om ermee om te gaan. Je wordt bij zelfpijniging geconfronteerd met iets wat je niet wilt zien.”

Vaak is het de school die zelfpijniging -of automutilatie, in vaktermen- ontdekt. „Kinderen verbergen het voor hun ouders, om hen te beschermen. Het probleem is immers vrijwel altijd gekoppeld aan de ouders.” Het valt overigens ook voor de scholen niet mee het probleem te signaleren. De kinderen weten de verwondingen goed weg te houden. „Ze lopen tot diep in de zomer met lange mouwen bijvoorbeeld.” Toch zijn met name gymleraren volgens Nieuwenbroek gespitst op dit soort verwondingen.

Sommige jongeren bekrassen zichzelf met een scherp voorwerp, anderen slaan met regelmaat ergens tegenaan. Ook zichzelf snijden en zichzelf bewust ergens aan branden komt voor. Meestal heeft het met pijn van binnen te maken, zegt Van der Sar, die voor Driestar educatief regelmatig op scholen voor voortgezet onderwijs komt. „Die pijn krijgt door zelfverwonding een uitweg naar buiten.”

„Seksueel misbruik of kindermishandeling zijn vaak voorkomende redenen”, vult Nieuwenbroek aan. „Maar ook als de ouders gescheiden zijn kan er een stuk onverwerkte pijn zijn, of als kinderen de ervaring hebben in de steek gelaten te zijn. Door zich te verwonden, drukken ze hun verlangen uit naar een ander leven, zonder die pijn van binnen. Met krassen wordt het onzegbare zegbaar.”

Kinderen en jongeren steken elkaar op scholen regelmatig aan, is de ervaring van Van der Sar. „Het komt vooral met periodes voor. Het is overdreven om van epidemieën te spreken, maar het lijkt er wel op dat leerlingen elkaar aansteken. Het steekt als het ware ergens de kop op en dan komt het een tijdje wat meer voor.” Nieuwenbroek: „Het gevaar van ’besmetting’ is zeker aanwezig. Leerlingen nemen het van elkaar over. Maar zij die echt wat hebben, verwonden zich vaak ernstiger. De problemen gaan bij hen letterlijk dieper.”