Door de felle brand in de nacht 26 op 27 oktober raakten ook vijftien illegalen gewond. Een van hen, een ernstig gewonde Libiër, is maandag aangehouden op verdenking van brandstichting. Op het podium stonden vijf lijkkisten. Andere stoffelijke overschotten waren al teruggebracht naar het herkomstland.Bij de herdenking waren tientallen nabestaanden, Kamerleden, advocaten, hulpverleners, politieagenten, bewakers en vertegenwoordigers van ambassades die hebben geholpen bij het opsporen van de nabestaanden. Die konden op kosten van de overheid naar Nederland komen en hier verblijven.

Ter nagedachtenis aan de slachtoffers werd een interreligieuze dienst gehouden met naast Zandstra ook imam Gurbus Yalcin, geestelijk verzorger in de Koepel in Haarlem. Samen met vertegenwoordigers van de nabestaanden, personeel en hulpdiensten staken de ministers Donner (Justitie) en Verdonk (Vreemdelingenzaken) enkele kaarsen aan. Het waren kaarsen ’voor het licht van de toekomst, de verbondenheid en toevlucht, de liefde, genade en levensmoed’.

Daarvoor waren er korte toespraken van Donner en Verdonk, burgemeester Hertog van Haarlemmermeer en Gifty Wadieh. Zij verloor haar man en sprak namens alle nabestaanden. De overlevenden waren niet bij de dienst, want zij zitten sinds de brand elders opgesloten.

Wadieh vindt dat, als er fouten zijn gemaakt, die moeten worden toegegeven door de politiek en de verantwoordelijken. Ze dacht dat Nederland een land met veiligheidsvoorzieningen was en verwacht uitleg over de gebeurtenissen. Ze hoopt dat er lering wordt getrokken uit de brand. Wadieh zei verder dat ze veel vraagtekens bij de opsluiting van mensen heeft, evenals bij het vreemdelingenbeleid.

Burgemeester Hertog van Haarlemmermeer, waar Schiphol onder valt, zei in zijn toespraak dat bezinning nodig is op de wijze hoe wordt omgegaan met mensen die aan de overheid zijn toevertrouwd. „Maar vandaag is de dag voor gedenken en meeleven", aldus Hertog. Ook Donner en Verdonk wezen op het leed van de getroffenen, hun nabestaanden en de overlevenden van de brand. Ook spraken zij hun medeleven en waardering uit aan degenen die hun plicht deden en hulp boden en daarbij risico’s namen.

Donner wees op het gevoel van verbijstering en verslagenheid. „Wetten moeten worden gehandhaafd; zonodig ook door bewaring. Maar dit is niet de prijs die ons als samenleving daarbij voor ogen staat. Mensen vastzetten impliceert verantwoordelijkheid nemen voor hun veiligheid", aldus de bewindsman, die verantwoordelijk is voor de gevangenisketen. Na de toespraken werd een minuut stilte in acht genomen.

Bij de hangar op Schiphol–Oost stond een handjevol demonstranten. Zij hadden spandoeken meegenomen met afkeurende teksten over Verdonk en Donner.

GroenLinks in de Tweede Kamer wil nog deze week een debat met Verdonk over de behandeling van degenen die de brand hebben overleefd. Volgens Kamerlid Vos moeten de betrokkenen overgebracht worden naar gewone asielcentra.

Zij heeft na een bezoek aan de detentieboot in Rotterdam geconcludeerd dat de psychische en medische zorg onvoldoende is. Ook de PvdA heeft daar veel zorgen over. PvdA–Kamerlid De Vries had daarover al vragen gesteld waarop hij dinsdag of woensdag een antwoord verwacht.

De brand in het cellencomplex op Schiphol heeft aan negen mannen en twee vrouwen het leven gekost. Dat bleek dinsdag tijdens de herdenkingsdienst, waar de namen van de omgekomen illegalen uit in totaal acht landen werden voorgelezen. De leeftijden zijn niet bekendgemaakt en ook is niet duidelijk hoe lang zij al in Nederland verbleven.

Hieronder volgt een overzicht:

– Mehmet Avar en Kemal Sahin (Turkije)

– Robert Jules Arah en Naiva Apensa (Suriname)

– Nynych en H. Vylovyy (Oekraïne)

– L. al Swaiai (Libië)

– Vladislav Lenier Petrov (Bulgarije)

– D. Kasojev (Georgië)

– Maribel Martinez Rodriquez (Dominicaanse Republiek)

– George Sas (Roemenië)