„Teleurstellend”, zo bestempelt Albert de Jong van het recent opgerichte Samenwerkingsverband christelijke bibliotheken de houding van Donner. „Wij willen duidelijkheid van hem of hij ons een openbare of een niet-openbare functie toekent. Als de minister vindt dat wij een openbare functie hebben, dan is de logische consequentie dat we financiële steun krijgen van de gemeente.”De Stichting Leenrecht wil binnenkort van de christelijke bibliotheken 11 cent per uitgeleend boek ontvangen. Dat geldt wordt verdeeld onder uitgevers en auteurs. Tot nu toe bleven de christelijke bibliotheken gevrijwaard van het betalen van leenrechten, omdat zij meestal een beperkt publiek bedienen. „Als we leenrechten moeten betalen, zal de gebruikelijke leenprijs van zo’n 15 cent per boek omhoog moeten tot het dubbele. Voor sommige grote gezinnen is dat niet meer op te brengen. Zij lenen soms wel vijftien boeken per week. Een snel rekensommetje leert dat zij uitkomen op ruim 200 euro per jaar.”

De Jong hoopt dat christelijke auteurs en uitgevers afstand willen doen van de leenrechten voor de christelijke bibliotheken die bij het Samenwerkingsverband zijn aangesloten. In ieder geval heeft de SGP-fractie in de Tweede Kamer De Jong al toegezegd in een informeel overleg met de minister over de kwestie te zullen praten.

Vrijwilliger Thijs de Jong van de christelijke bibliotheek Eben-Haëzer in Ouddorp heeft zijn twijfels over de bestemming van de leenrechtgelden. „Wij willen geen geld betalen dat in een grote pot terechtkomt en vervolgens naar een schrijver als Jan Wolkers gaat. Bovendien hebben wij boeken in onze collectie die al meer dan honderd jaar oud zijn en waarvan het auteursrecht dus allang is vervallen.”

De Jong is bang dat de maatregel een te grote belasting vormt voor de Ouddorpse bibliotheek, die zo’n 400 gezinnen in de Kop van Goeree bedient. „Ik vrees dat mensen afhaken als het voor hen te duur wordt. Er komen hier veel grote gezinnen. We krijgen ongeveer 3500 euro per jaar binnen. Deze week heb ik globaal uitgerekend wat we zouden moeten afdragen. We houden slechts een paar honderd euro over voor aankoop van nieuwe boeken. Dat is veel te weinig, want we moeten voortdurend zorgen dat we actueel blijven. Als er wat nieuws op de markt komt, willen mensen het boek zo snel mogelijk lezen.”

De Ouddorpse bibliotheek wordt gesteund door de lokale hersteld hervormde gemeente. Eén keer per jaar houdt ze een collecte. „Regelmatiger collecteren is geen optie”, vindt De Jong. „De kerk heeft al zo veel taken. Het is ook niet reëel om dat te doen. Er komen in onze bibliotheek ook gezinnen uit Goedereede en uit andere kerkelijke gemeenten.”

Nog nijpender dan in Ouddorp dreigt de situatie te worden in Beverwijk. Christelijke bibliotheek De Boekensteun -die uitgaat van de lokale evangelische gemeente- behoort met 2000 boektitels en 70 leden tot de kleinere. „Het kost ons nu al veel geld om de bieb in de lucht te houden”, zegt Anita van Baar, vrijwilliger en medeoprichter van De Boekensteun. „We worden steeds meer afhankelijk van giften. En hoe lang willen mensen nog geld geven? Die bereidheid is er vooral bij het opstarten van een bibliotheek als deze, maar ebt in de loop van de tijd weg.”

Van Baar is bang voor de toekomst van ’haar’ bibliotheek. „We moeten nieuwe boeken kopen en verzekeren en het gebouw verwarmen. Als we ook nog leenrechten moeten betalen, dan ben ik bang dat we over de kop gaan. Dat zou toch vreselijk zijn.”

De Beverwijkse wijst op de sociale functie die De Boekensteun heeft. „Wij brengen met wat vrijwilligers boeken naar ouderen of gehandicapten. Dat is een stukje dienstverlening van ons. Het is schrijnend dat we dat straks niet meer kunnen doen. We hebben met elkaar van alles georganiseerd om deze bibliotheek van de grond te krijgen en om haar in stand te houden. We hielden rommelmarkten en we hebben zelfs zegeltjes gespaard van de KitKat-blikken. Ieder tientje was ons veel waard om steeds weer nieuwe boeken te kunnen kopen.”

Directeur C. A. Otte van uitgeverij De Banier denkt dat de minister geen goed beeld heeft van de christelijke bibliotheken. „Deze discussie heeft zich merkwaardig ontwikkeld. Als de minister de leenrechten ook voor christelijke bibliotheken wil laten gelden omdat ze een openbare functie hebben, dan sta ik daarachter. Maar het kan niet zo zijn dat hij de christelijke bibliotheken vervolgens subsidie ontzegt omdat ze niet-openbaar zijn.”