„Corrupte ambtenaar is geslepen regelaar”
AMSTERDAM - Corrupte ambtenaren staan in de eigen organisatie vaak bekend als kleurrijke en geslepen regelaars, met veel beleidsvrijheid. Dat blijkt uit een rapport van onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam.
In het Nederlandse openbaar bestuur is volgens het rapport geen sprake van grootschalige en stelselmatige corruptie. In verhouding met andere landen heeft Nederland een redelijk onkreukbaar bestuur, constateerde prof. dr. L. Huberts. „Het beeld van een bananenrepubliek is misplaatst”, zei hij. Wel hebben veel overheidsdiensten te weinig oog voor corruptie in de eigen organisatie. Vaak ontbreekt een registratie van het aantal meldingen daarvan.In de overheidssector vinden jaarlijks naar schatting 130 interne corruptieonderzoeken plaats. Daarvan leiden er vijftig tot een strafrechtelijk onderzoek. In tweederde van de gevallen blijft het daarbij. Gemiddeld 33 mensen worden jaarlijks vervolgd. In negen van de tien zaken volgt een veroordeling, meestal in de vorm van een werkstraf of boete.
Topfunctionarissen hadden via intuïtieve schattingen aangegeven dat ze denken dat 5,2 procent van de politici en 3,2 procent van de ambtenaren corrupt is. Volgens de onderzoekers zeggen die percentages echter weinig over de werkelijkheid.
De precieze omvang van ambtelijke corruptie is moeilijk in kaart te brengen, omdat het aantal meldingen daarvan en het aantal interne onderzoeken ernaar zelden goed wordt bijgehouden. Volgens de onderzoekers, die dat zorgelijk vinden, moet daar meer eenheid in komen.
De onderzoekers hebben geprobeerd een profiel te maken van corrupte ambtenaren. Die staan in de eigen organisatie vaak bekend als opvallende regelaars met veel beleidsvrijheid. De omkoper en omgekochte kennen elkaar vaak goed. Corruptie begint vaak klein en onbestemd, gaat vaak gepaard met andere overtredingen en het financiële profijt is vaak onbetekenend.
Volgens de onderzoekers wordt de drempel voor corruptie groter naarmate het normbesef in een organisatie sterker is ontwikkeld. „Andersom wordt de verleiding om privé-belangen te laten prevaleren boven het algemene belang groter, als blijkt dat collega’s het met de regels ook niet zo nauw nemen. Ook de mate van betrokkenheid bij het werk, de ondervonden waardering en de mate van loyaliteit jegens de werkgever kunnen relevante elementen zijn bij de afweging om strafbare feiten te plegen.”
Het kabinet komt binnenkort met een nota over corruptie.