Dinsdag, 4 oktober. Om 12.00 uur verloopt het ultimatum. Op dat tijdstip is er bij de Leonarduskerk echter weinig te beleven. Sympathisanten staan gezellig met elkaar te praten. Aan de overkant van de straat verzamelen zich steeds meer toeschouwers. Overburen staan in de tuin of achter het raam te kijken. Maar er gebeurt niets. Geen burgemeester, geen politieagent laat zich zien. Om halfeen is Bart van der Steen, voorzitter van het actiecomité Leonarduskerk, het beu. „We worden gewoon genegeerd. Laten we in optocht naar het stadhuis gaan en zorgen dat we iemand te spreken krijgen.”Ze dachten het zo mooi voor elkaar te hebben. Kraakgroep Leiden, Socialistische Partij Leiden, Stichting de Fabel van de illegaal en Pastoraal Werk Leiden-Noord sloegen vier maanden geleden de handen ineen om wat te doen aan het probleem van dakloze vluchtelingen. Het zijn vaak uitgeprocedeerde asielzoekers die niet terugkunnen naar het land van herkomst. Het bijzondere samenwerkingsverband liet zijn oog vallen op de leegstaande Leonarduskerk aan de Haagweg. Een ideaal opvangtehuis. De gemeente had de kerk aangekocht om er dakloze verslaafden in op te vangen, maar dat zou nog wel even duren.

Het pand stond vorige week zondag precies een jaar leeg. Volgens de wet mag het dan gekraakt worden. De Kraakgroep Leiden wist hoe dat in zijn werk moest gaan en bezette het gebouw sindsdien 24 uur per dag. Ook twee alleenstaande uitgeprocedeerde vluchtelingen sliepen enkele nachten in de kerk.

Maar vorige week dinsdag kwam er een kink in de kabel. ’s Avonds meldden zich enkele leden van de toneelgroep Paradox. Zij hadden net drie weken daarvoor een gebruikersovereenkomst getekend met de gemeente om twee uur per week in de kerk te oefenen. Het gebouw was dus wel degelijk in gebruik en de kraak daarmee illegaal, aldus de burgemeester.

„Wij wisten van die overeenkomst niets af”, zegt Harry Westerink van Stichting de Fabel van de illegaal. „De burgemeester misbruikt de toneelgroep gewoon als een antikraakbeweging. Wij hebben de Paradox al een alternatieve ruimte aangeboden.”

Volgens Westerink is het conflict in Leiden tekenend voor de situatie in de rest van het land. „Minister Verdonk schrijft voor dat uitgeprocedeerde asielzoekers nergens onderdak mogen krijgen. Ze moeten gewoon het land uit. Veel asielzoekers willen echter wel terug, maar kunnen dat niet. Bijvoorbeeld omdat ze niet de juiste reispapieren te pakken kunnen krijgen.”

Westerink noemt het voorbeeld van een Chinese vrouw van middelbare leeftijd. „Via een mensensmokkelaar is ze naar Nederland gekomen. Hier werd ze bestolen en seksueel misbruikt. Uiteindelijk is ze via het ziekenhuis in Leiden bij ons terechtgekomen. Maar wij kunnen haar nergens onderbrengen. Overal wordt ze geweigerd omdat ze illegaal hier is.”

Is kraken een geoorloofd middel om voor onderdak te zorgen? Ds. Martin van der Velden van Pastoraal Werk Leiden-Noord vindt van wel. „Juist vanuit mijn christelijke achtergrond doe ik mee aan deze actie. Deze vluchtelingen moeten onderdak hebben. Het kraken is niet bedoeld om de overheid te schofferen. Het is meer een signaal: hier moet iets gebeuren.”

Het signaal is in ieder geval bij de plaatselijke politiek aangekomen. Vijf Leidse partijen hebben gezamenlijk een verklaring uitgebracht, waarin zij het college vragen niet tot ontruiming over te gaan.

Alle moeite is echter voor niets. Als burgemeester Lenferink om 16.30 uur eindelijk tijd heeft voor de actievoerders, legt hij uit dat ook hij met de rug tegen de muur staat. „Het wordt mij vanuit Den Haag verboden goedkeuring te geven voor een opvangtehuis. Ik kan niets anders doen dan de kerk te laten ontruimen.”

Als de actievoerders een uurtje later bij het gebedshuis komen, staat de politie hen al op te wachten. Ze besluiten de kerk vrijwillig te verlaten. Een van de krakers: „De burgemeester kan er ook niets aan doen. Misschien moeten we de volgende keer maar in Den Haag gaan kraken.”