De officiële taal in het Centraal-Afrikaanse land is Engels. De boeken zijn Engels, de kranten, radio- en televisieprogramma’s, de preken en de synodeverslagen. Parlementariërs, rechters en ministers spreken Engels. Een groot deel van de bevolking echter beheerst het Engels niet door onvoldoende onderwijs. Zij spreken de voertaal Chichewa, ook wel Chinyanja genoemd, de zogenoemde nationale taal van Malawi. De situatie wordt bemoeilijkt door het analfabetisme. Ongeveer de helft van de Malawiërs kan niet lezen en schrijven.

De taalcrisis is debet aan het achterblijven van de educatieve en economische ontwikkeling van het land. Maar volgens Paas werkt de crisis ook op kerkelijk terrein grote problemen in de hand.

Hij werkt als docent aan het Zomba Theological College (ZTC), een opleidingsinstituut voor toekomstige predikanten. De meesten worden opgeleid voor de Church of Central Africa Presbyterian (CCAP), de kerk waarmee de GZB een partnerrelatie onderhoudt. Paas is ter beschikking gesteld aan de meest zuidelijke synode van deze kerk, de Blantyre Synod.

Ook in het theologische onderwijs is de voertaal verplicht Engels. Paas: „Studenten die zich straks in de gemeente alleen verstaanbaar kunnen maken in het Chichewa, moeten het hele theologische curriculum doorlopen in het Engels. Ze bouwen dus geen theologisch en geestelijk vocabulaire op in hun eigen taal. Terwijl ze straks in het Chichewa mensen pastoraal moeten begeleiden in de meest moeilijke omstandigheden van het leven. Daarin komt het aan op genuanceerd gebruik van bijbelse en geestelijke taal.”

De dominante positie van het Engels heeft ook tot gevolg dat bijbelse lectuur in de taal van de mensen ontbreekt. Dit belemmert volgens de zendingswerker een gezonde bijbelse opbouw van het gemeenteleven en van het geestelijke leven van individuele christenen. „Het onderwijs in bijbelse en geestelijke zaken, het geloofsonderwijs, staat nog op een laag niveau. Men weet weinig van de Bijbel en de christelijke leer, vooral op het platteland. Daardoor zijn mensen kwetsbaar voor onbijbelse opvattingen, zoals verspreid door extreem charismatische predikers, vooruitgangsprofeten, aanhangers van de oude godsdiensten, de islam en westers paganisme” (heidendom, red.), aldus Paas.

Katekisma
Om de taalcrisis in Malawi te verkleinen, vervaardigt en verspreidt Paas woordenboeken. Hij doet dit naast zijn werk als docent en als predikant in de CCAP. Nog voor zijn verblijf in het land -in 1998 werd hij met zijn vrouw door de christelijke gereformeerde Pniëlkerk en de hervormde Julianakerk in Veenendaal uitgezonden- begon de zendingswerker met het aanleggen van een lijst met woorden en uitdrukkingen. Dit groeide uit tot een woordenboek Engels-Chichewa, dat voor het eerst verscheen in 2003. De eerste editie van het woordenboek Chichewa-Engels kwam een jaar later uit.

„In potentie onmisbare naslagwerken” noemt Paas deze woordenboeken. Ruim 15 miljoen mensen in Centraal-Afrika en zuidelijk Afrika gebruiken het Chichewa. „Deze mensen zijn dagelijks bezig met het omzetten van het Engels in hun moedertaal en andersom. Als zij les geven of krijgen, als zij boeken lezen of schrijven, als zij preken of naar preken luisteren. Hierdoor dragen zij bij aan de ontwikkeling van hun land, ook geestelijk.”

Met de woordenboeken kunnen de Malawiërs gemakkelijker toegang krijgen tot Engelstalige meditatieve en theologische lectuur. Op dit moment zijn er ongeveer 11.000 woordenboeken Engels-Chichewa verspreid. Paas verwacht dat dit aantal dit jaar zal oplopen tot 20.000.

Het zogenoemde woordenboekenproject maakt deel uit van het literatuurproject. Dit werk groeide spontaan naast de taak die Paas heeft namens de GZB. Het doel van het literatuurproject is het schrijven, vertalen, uitgeven en distribueren van boeken die Malawische christenen kunnen toerusten in de kennis van de Bijbel en de christelijke leer. Nu worden er ongeveer tien titels in het Chichewa verspreid, zoals de Heidelbergse Catechismus (Katekisma wa Heidelberg), een gids voor bijbelstudie en een boekje over de Reformatie. Deze boeken zijn deels betaald door Stichting Oikonomos, die ook de woordenboeken financiert.

Er zijn plannen voor een literatuurcentrum, waarin deze activiteiten kunnen worden geïntensiveerd. Het is de bedoeling dat een taakgroep in een beperkt aantal jaren zo veel mogelijk Bijbels en theologisch verantwoorde lectuur op de Malawische markt brengt.

Paas: „In de lectuur en in het werk willen we laten uitkomen hoe noodzakelijk het is om te geloven in het unieke en het centrale van Jezus Christus. En hoe nodig het is om Hem persoonlijk te kennen en te aanvaarden als Verlosser.”

Behalve in het Chichewa vertaalt Paas ook in twee andere talen, het Chitumbuka en het Chiyao. Hij doet dit samen met studenten van het Zomba Theological College. Het Chitumbuka wordt gesproken in het noorden van Malawi, het Chiyao door een deel van de moslims in het land. De docent ziet voor het toekomstige literatuurcentrum een belangrijke taak in het evangeliseren onder moslims.