Zonder dat er een auto achter je zit te jakkeren, tuf je Soerendonck uit. Achter de velden rijst de toren van de rooms-katholieke kerk van Budel op uit de velden. Onwillekeurig doet het denken aan het beeld dat de toerist krijgt als hij in de verte de Franse stad Chartres ziet.

Limburg heeft vele gezichten. In Weert verraden historische fabriekspanden langs de Zuid-Willemsvaart de lange industriële activiteit in de regio De Peel. De vaart is een idee uit 1804 van keizer Napoleon. In 1822 besloot koning Willem I de plannen van Napoleon echt uit te voeren en een verbindingskanaal te graven tussen Maastricht en ’s-Hertogenbosch. Het kanaal werd naar koning Willem vernoemd, maar omdat in Overijssel al een kanaal naar hem vernoemd was, de Willemsvaart, werd er nu het woord Zuid aan toegevoegd: Zuid-Willemsvaart.

Het traject van de Zuid-Willemsvaart is 122,5 kilometer lang en heeft een verval van 40 meter. Rijdend langs het kanaal is daar niets van te merken. Het water ligt er kalm bij, maar om het verval te overbruggen zijn er dan ook 21 sluizen aangebracht.

Fietsers komen in dit deel van Limburg en vooral Brabant ruim aan hun trekken. Op mooie dagen zijn ze in de bosgebieden van boswachterij Leenderbos en De Malpie in de meerderheid. De plaatselijke VVV’s hebben dan ook diverse routes uitgestippeld.

Het gebied, ruim onder Eindhoven, staat bekend als de Hageven-Plateaux. Het natuurgebied bestaat uit bossen, vloeiweiden, heide en landbouwgronden. Aan de zuidkant van het natuurgebied staat een duidelijk aangegeven natuureducatief centrum, De Wulp. Van daaruit kan men wandelroutes volgen die namen dragen zoals Het Verkeerde Lieve Heer-pad. Het is hier overduidelijk rooms. Even de grens met België over en men schaamt zich zelfs niet om op de gevel reclame voor doopsuikers te maken.

Schaft en Borkel zijn bezienswaardigheden op zich. De uitbater van het café wil molen Sint-Antonius Abt niet ongenoemd laten. De stenen bergkorenmolen, een bovenkruier, stamt uit 1865 en heeft verschillende restauraties en een brand meegemaakt. Volgens de gemeente Valkenswaard, waar Schaft en Borkel onder vallen, is het molencomplex uniek. Aan de molen zijn namelijk een motormaalderij en een woonhuis vastgebouwd en dat zou bij nog slechts vijftien andere molens in Nederland het geval zijn.

Van overmatige zorg kan men de gemeente echter niet beschuldigen. Het woonhuis heeft al jaren geen verfkwast meer gezien en het terrein aan de voorzijde had een mooie tuin kunnen zijn, maar is een stuk braakliggende grond. Wel bezienswaardig is de zorgvuldig weggestopte heemtuin naast de molen. Volgens een plaquette groeien er planten die vroeger veel bij de boerderijen in de omgeving te vinden waren.

De met klinkers bestrate weg loopt na Borkel uit op de N69 van Valkenswaard naar de grens met België. Even daarvoor bevindt zich nog het Valkenswaard War Cemetry, een Britse militaire begraafplaats met 222 graven.

Valkenswaard lag op de hoofdlijn van de opmars van het Britse leger naar Nederland. Enkele van de gevallenen waren slechts 18 jaar oud. Vlak voor grenspaal 186 is ter herinnering aan de bevrijders een uit de kluiten gewassen marmeren monument opgericht: ”Bergeijk, Poort der bevrijding”.

Op 11 september zette de eerste geallieerde verkenningseenheid hier voet op Nederlandse bodem, waarna in het kader van de operatie Market Garden op 17 september de doorstoot volgde. In de nacht van 20 op 21 september kwam de Koninklijke Nederlandse Prinses Irene Brigade hier de grens over.

Historische grond dus. En dan doet de eigenares van antiekhandel De Engel nog een duit in het zakje. Vroeger, ten tijde van douaniers en slagbomen, zou De Engel centrum van allerlei louche handeltjes geweest zijn, maar ze haast zich te zeggen dat daar nu geen sprake meer van is. Haar nering ligt op luttele meters over de grens, „maar de spullen daar staan in Nederland”, wijst ze naar een verzameling kastjes.

Het grondgebied van De Engel blijkt een warboel van perceeltjes te zijn die nu eens voor de grens met Nederland en dan er weer over liggen. „Veel bezoekers denken dat De Engel nog Nederlands grondgebied is. Dat komt doordat de douanekantoortjes vroeger voorbij dit huis stonden. De grenspaal staat er echter voor, dus het is echt België. Er stopte eens een chauffeur die al vijftien jaar hier de grens overkwam. Pas toen wij hem op de grenspaal wezen, geloofde hij dat hij de grens al die tijd te laat had ingeschat.”

Dit is het zesde deel in een zomerserie over plaatsen langs de Nederlandse grens.