Dag Hammarskjöld: alles op alles voor wereldvrede
„Hoe zou Dag Hammarskjöld dit aangepakt hebben?" Deze vraag stelt secretaris–generaal Annan van de Verenigde Naties zich nog altijd bij een moeilijke situatie, zei hij in 2001 op een conferentie in het Zweedse Uppsala. Zweden herdenkt Hammarskjöld vrijdag. Het is dan honderd jaar geleden dat de Zweed, die van 1953 tot 1961 secretaris–generaal van de VN was, geboren werd.
Dag Hammarskjöld kwam op 29 juli 1905 in Jönköping ter wereld. Hij was de vierde zoon van de latere Zweedse premier Hjalmar Hammarskjöld. In Uppsala, de plaats waar hij opgroeide, studeerde hij onder meer rechten, filosofie, geschiedenis en economie. Begin jaren dertig was hij docent aan de universiteit in Stockholm, waaraan hij ook nog enkele jaren had gestudeerd. In 1933 promoveerde hij in de economie.
Vanaf die tijd bekleedde hij diverse publieke functies, zoals president van de Zweedse nationale bank en plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken. Hij is nooit lid van een politieke partij geweest.
In 1951 werd Hammarskjöld plaatsvervangend leider van de Zweedse delegatie bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Een jaar later werd hij voorzitter van de Algemene Vergadering. Toen de Noor Trygve Lie zich in 1953 terugtrok als secretaris–generaal van de volkerenorganisatie, werd Hammerskjöld tot zijn opvolger gekozen. In 1958 werd hij voor een nieuwe ambtstermijn van vijf jaar herkozen.
Hammarskjöld was een zeer succesvolle secretaris–generaal. Hij zette, meer dan zijn voorgangers, alles op alles om de wereldvrede te handhaven. Mede door zijn inspanningen werden oorlogen in het Midden–Oosten voorkomen. Een bekend wapenfeit is de bevrijding van vijftien Amerikaanse piloten uit communistisch China.
De VN–secretaris reisde de hele wereld rond om in zoveel mogelijk lidstaten de vinger aan de pols te houden. In 1961 vloog hij naar het net onafhankelijk geworden Congo, waar de VN zich inspanden om de vrede te handhaven. Het vliegtuig stortte onder nooit geheel opgehelderde omstandigheden in het huidige Zambia neer. Hammarskjöld overleefde het ongeluk niet.
Postuum kreeg Hammerskjöld in het jaar van zijn overlijden de Nobelprijs voor de Vrede. In het dagelijks leven was hij een gelovig, spiritueel ingesteld man met veel interesse voor filosofie. Zijn dagboeken werden na zijn dood gepubliceerd.