„We worden nooit allemaal 115”, stelt directeur F. Willekens van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) onmiddellijk. Wel zullen steeds meer mensen die leeftijd halen, dan wel benaderen. Sommige demografen en gerontologen geloven dat de levensverwachting tot 115 kan doorstijgen.

Amerikaanse wetenschappers durven zelfs te beweren dat het „eeuwige leven” al over 25 jaar mogelijk is. Op Cambridge University hebben ze zeven oorzaken van ouder worden opgesomd. Ze zijn te beheersen, waardoor ’onsterfelijkheid’ bereikbaar is. Uiteindelijk is zelfs de biologische en fysieke leeftijd te bevriezen rond het 20e en 25e jaar, zeggen onderzoekers.

„Een overgrote meerderheid van de onderzoekers gaat daar niet van uit”, verklaart Willekens. Zelf gelooft hij dat de gemiddelde levensverwachting in Nederland tot negentig jaar kan stijgen, maar hoe lang dat nog duurt, durft Willekens niet te zeggen. Op dit moment haalt een vrouw gemiddeld 81,5 jaar, de man wordt 76. De toename van de gemiddelde leeftijd vlakt inmiddels af, maar aan de meest gangbare factoren zoals roken, drinken, ongezond en veel eten ligt dat vermoedelijk niet.

„Veel hangt af van ons gedrag”, gelooft Willekens desondanks. Bij een onveranderende levenswijze bestaat zelfs de kans dat de levensverwachting daalt, onder meer door het groeiende probleem van zwaarlijvigheid.

Medische ontwikkelingen maken de keuze voor een kort of lang leven een bewuste. „Leven met een chronische ziekte wordt goed mogelijk. Het is de vraag welke andere risico’s je neemt en aanvaardt. Steeds meer mensen zullen kiezen voor een gezond en veilig leven en zullen moeiteloos heel oud worden.”

Het Centraal Planbureau kijkt ongeveer een halve eeuw vooruit, maar gaat er niet van uit dat we op die termijn allemaal 115 worden. De onzekerheid is echter groot, benadrukt een woordvoerder. In juni presenteerde het CPB een onderzoek naar de kosten van de vergrijzingen. Onderzoekers gingen toen uit van een gemiddelde leeftijd van 86 jaar in 2050. Een hoge schatting, aldus het CPB. Langer maar niet gezonder leven, kost ons in dat scenario 7 miljard euro extra.

Dat kan aangepakt worden door bijvoorbeeld de AOW inkomensafhankelijk te maken of de AOW-leeftijdsgrens van 65 jaar op te schuiven. „De berekening van deze leeftijdsgrens is altijd arbitrair geweest”, zegt docente sociaal-culturele wetenschappen F. Thomése van de Vrije Universiteit in Amsterdam. „Het is gebaseerd op een bepaalde verhouding tussen actief en niet meer actief werkenden van ongeveer vijftig jaar geleden. Nu die verhoudingen aan het verschuiven zijn, is het opnieuw bekijken van die leeftijdsgrens geen slecht idee.”

„De lengte van het leven bepaalt de betaalbaarheid van voorzieningen en niet andersom”, meent Willekens. Verplicht langer werken is volgens hem niet strikt noodzakelijk. Het is ook afhankelijk van het beroep. „De 80-jarige van nu is anders dan de 80-jarige in 2035. Misschien wil die gezonde, vitale, actieve maar oude ambtenaar, journalist of wetenschapper zijn werk na veertig jaar gewoon blijven doen. Dat moet mogelijk zijn.”