De fracties van ChristenUnie en SGP namen het donderdag, tijdens een commissievergadering in de Tweede Kamer, tevergeefs op voor scholen met principiële bezwaren tegen medezeggenschapsraden. De protestantse fracties willen in de vernieuwde Wet op de medezeggenschap, net als in de huidige, een uitzonderingsbepaling voor scholen die in geweten geen medezeggenschapsraad kunnen accepteren.

Het voorstel om de huidige uitzonderingsbepaling te schrappen, komt van minister Van der Hoeven van Onderwijs. Deze bewindsvrouw schrijft in een nota over de toekomst van de medezeggenschap in het basis- en voortgezet onderwijs dat versterking van medezeggenschap nodig is vanwege extra bevoegdheden die ze scholen toe gaat kennen.

Basisscholen krijgen, net als scholen in het voortgezet onderwijs, te maken met lumpsumfinanciering. De overheid geeft dan jaarlijks een vaste hoeveelheid geld waaruit scholen al kun kosten moeten betalen. Dat betekent extra verantwoordelijkheid voor het bestuur. Daarom is in de ogen van Van der Hoeven versterking van medezeggenschap onontkoombaar. Alle fracties, behalve die van de ChristenUnie en de SGP, zijn het daarmee eens.

Van de niet-christelijke fracties kreeg de bewindsvrouw donderdag complimenten dat juist zij als CDA’er de uitzonderingsbepaling voor gewetensbezwaren wil schrappen. Van der Hoeven zei op een vraag van SGP’er Van der Vlies dat ze het besluit om niet langer rekening te houden met gewetensbezwaarden persoonlijk „voor haar rekening neemt.” Volgens haar zijn er in orthodoxe kring veranderingen gaande die het schrappen van de uitzonderingsbepaling rechtvaardigen.

De minister is bereid om te kijken in hoeverre ze binnen de nieuwe regeling rekening kan houden met gewetensbezwaren. Zo zou de bevoegdheid van leerlingen in medezeggenschapsraden in het voortgezet onderwijs voor orthodoxe scholen kunnen wijzigen van beslissingsbevoegdheid in adviesbevoegdheid. De bewindsvrouw is hierover in overleg met twee schoolbesturenorganisaties die fundamentele bezwaren hebben tegen de nieuwe regeling.

SGP-kamerlid Van der Vlies vindt deze aanpassing onvoldoende: „Dan blijft het gewetensconflict. U trekt mensen tegen hun zin een principiële grens over.”

ChristenUnie-kamerlid Slob vindt het voorstel van Van der Hoeven in strijd met de vrijheid van richting en inrichting. Volgens hem moet de bewindsvrouw eerst de resultaten van een proef afwachten met lumpsumfinanciering op een school die geen medezeggenschapsraad heeft. Als blijkt dat de school daar goed mee omgaat, is de voorgestelde verplichting niet nodig.

De huidige wet op de medezeggenschap stamt uit 1992. Veel reformatorische en gereformeerd vrijgemaakte scholen hebben principiële bezwaren tegen beslissingsbevoegdheden die aan medezeggenschapsraden zijn toegekend. Ze vinden dat de raden het gezag van het bestuur en de schoolleiding kunnen aantasten. Veel orthodoxe scholen maken daarom gebruik van de ontheffingsbepaling. Hun aantal loopt wel terug. In het basisonderwijs bestaan medezeggenschapsraden uit leerkrachten en ouders. In het voortgezet onderwijs hebben ook leerlingen daar een plek in.

Wanneer de ontheffingsbepaling verdwijnt, is nog niet helemaal duidelijk. Donderdag stond een discussienota van Van der Hoeven op de agenda. Nu ze groen licht van de Kamer heeft, gaat ze een wet opstellen. Die zou 1 januari 2007 moeten ingaan. De uitzonderingsbepaling mag wat haar betreft doorlopen tot 2009, het jaar waarin de huidige vrijstellingen aflopen. LPF-kamerlid Kraneveldt heeft al aangekondigd dat ze tijdens de wetsbehandeling met een amendement komt om met ingang van 2007 een eind te maken aan de vrijstellingen.